basisonderwijs

Op zoek naar andere dagboeken/egodocumenten om te gebruiken bij een les over het dagboek van Anne Frank? Hier een lijstje dat je op weg kan helpen, met diverse ervaringen. Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.!

Het meeste materiaal bestaat ongetwijfeld over het dagboek dat Helga Deen schreef in Kamp Vught. Helga Deen was Joods en 18 jaar. Er hangt een romantische geschiedenis aan dit dagboek en je kan het koppelen aan een bezoek aan kamp Vught. Verschenen in boekvorm als: Dit is om nooit meer te vergeten, uitg. Balans, 15 euro. Een foto van een pagina in het originele dagboek met daarnaast de tekst vind je hier. Meer over Helga Deen, waar zij woonde enz: site van Archief Tilburg. Een Netwerkdocumentaire over Helga Deen en de vondst van het dagboek bekijk je hier.

Nog een boek over Vught (ik weet niet hoe het is): David Koker: Dagboek geschreven in Vught. Van Oorschot, Amsterdam, 246 blz.-F 34,90. Met een inleiding van Karel van het Reve. David Koker, zijn broer Max en zijn ouders bleven veel langer dan vele anderen in het kamp, al werden uiteindelijk ook zij op transport gezet naar Auschwitz, waar die 'Herrn von Philips', zoals de SS hen aanduidde, door het 'Arbeitsamt' in Berlijn werden opgevraagd en tewerkgesteld in Neder-Silezie. Eind februari 1945 stierf David Koker - op transport onderweg naar Dachau.Max Koker, die voor deze derde druk van het dagboek een nawoord schreef, merkt op dat zij waarschijnlijk de enige joden zijn geweest die met naam en toenaam uit Auschwitz zijn opgevraagd om elders te werk te worden gesteld.

Het dagboek van Petr Ginz kent u misschien - er is veel over te vinden in Yad Vashem. Het is in het Nederlands uitgegeven als: Praags dagboek, Uitg. Anthos, ISBN 978 90 414 1131 70, Hardcover, Prijs: 19,95. Gaat wel over Praag, maar zeer bijzonder. Hier kunt u een Engelstalig blog dat aan hem is gewijd raadplegen.

Foto's van een origineel manuscript waarin Ruth Fass het vreemde verhaal vertelt over haar ontsnapping uit de Hollandsche Schouwburgzijn hier te vinden. Het manuscript is in het bezit van het Joods Historisch Museum, u kunt digitaal een hoge resolutiefoto opvragen om te vermenigvuldigen voor gebruik in de les.

Minder voor de empathie, meer een feitelijk beeld over Nederland in oorlogstijd geeft het zeer uitgebreid gepubliceerde dagboek van een vee-verloskundige Kees Tetteroo met foto's, krantenknipsels en documenten waar je misschien iets mee kan. Kees Tetteroo/Gemma van Winden-Tetteroo, Mijn Dagboek 1936-1945, Uitgeverij Aprilis, ISBN: 978 90 5994 140 3,Prijs: 34,90 euro. Meer daarover hier.

Jan Truyens (Eksel,°1906 - +1998) werd in de Tweede Wereldoorlog als krijgsgevangene naar Duitsland gevoerd. Zijn dagboekje vertelt zijn verhaal van vrijdag 10 mei 1940 tot dinsdag 12 november 1940. Je vindt er fragmenten van, hertaald naar meer hedendaags Nederlands, hier op de site van zijn kleinzoon.

Op een erg leuke site over geschiedenis in de regio Utrecht, die gaat over verschillende periodes, is een fragment van het dagboek van Theo van den Berg te vinden. Er is tevens een werkblad enz. bij, gericht op groep 7-8 van het basisonderwijs. Theo van den Berg woonde in Veldhuizen en was elf toen de Duitsers Nederland binnenvielen. In navolging van zijn vader heeft hij belangrijke gebeurtenissen en krantenknipsels bijgehouden in een dagboek, met typische aspecten van de Tweede Wereldoorlog zoals de inval en het bonnensysteem.

Tevens een mooie site om te bezoeken is onderstaande, vol met achtergrondinformatie en afbeeldingen over het in boekvorm verschenen dagboek van een 20-jarige krijgsgevangene in 'Indie' en Japan: Ooggetuige. Krijgsgevangen in Indië en Japan (1942-1945). uitg. Walburg Pers ISBN: 978.90.5730.573.3, € 29,95.  De verslagen zelf liggen in het Tehuis/Museum Bronbeek in Arnhem.

Dagboekfragmenten van een 20-jarige soldaat over de strijd om Flugplatz Katwijk vind je hier.

Dagboekfragmenten van een 'Hollandse schooljongen' in Barneveld vind je hier.

Een kind van onderduikgevers: het Archief Eemland heeft het dagboek van Mary ten Berge. 'Een kijkje in het leven van een Amersfoorts gezin dat tijdens de oorlog onderdak bood aan een Joods jongetje. De komst van dit jongetje ("Bommeltje") wordt beschreven, maar ook de natuur in de toen nog kleine stad. Opvallend is ook het rustiger levenstempo dat uit het dagboek spreekt.' Het materiaal is niet op de site te vinden. Het dagboek en het interview (in het Engels) zijn te lezen cq te beluisteren in de studiezaal van Archief Eemland. Dit maakt deel uit van een Oral History Project over Amersfoort met ook interviews met 1e generatie Turkse en Marokkaanse immigranten.

Deze is tevens nuttig om eerst proberen te bekijken: het wordt aangeprezen als chicklit! Dagboek voor vier handen is een intiem, openhartig verslag van twee zussen die ook elkaars beste vriendinnen zijn. Op 6 mei 1940 besluiten Benoîte en Flora Groult, twintig en vijftien jaar oud, een dagboek bij te houden. Hun dagelijkse belevenissen, hun romantische ontmoetingen en hun naïeve kijk op het leven vormen een schril contrast met de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog.

Ook eens een andere oorlog: dit is het Dagboek van een meisje uit Sarajevo.Zlata Filipovic: Het dagboek van Zlata. Vert. Annet van Beelen. Uitg. Forum, 193 blz. Prijs € 17,15
Waarom het oorlog is in Bosnië is heel moeilijk te begrijpen. Wie vecht er tegen wie, en waarom? Ook Zlata Filipovic begrijpt het niet, ook al woont ze in Sarajevo, midden in Bosnië, midden in de oorlog.
De details die Zlata opschrijft halen de verschrikking dichterbij. Zo somt ze op 3 mei 1993 op welke boeken ze de laatste tijd heeft gelezen. Ze eindigt met: “ik blader vaak door kookboeken om naar de foto's te kijken, dan krijg ik het gevoel dat ik heb gegeten wat ik zie.” Zlata wist al tijdens het schrijven dat haar dagboek gepubliceerd zou worden. Ze beschrijft dat er veel buitenlandse journalisten bij haar op bezoek komen. Zlata is er blij om, het verdrijft de verveling en de journalisten nemen snoep mee. Soms schrijft Zlata een beetje hoogdravend. Die journalisten vergelijken Zlata vaak met Anne Frank. Zlata heeft haar dagboek net als Anne Frank een naam gegeven; dat van Anne heet Kitty, dat van Zlata Mimmy. Zlata heeft het niet zo op de vergelijking met Anne Frank: “Dat maakt me bang, Mimmy. Ik wil niet haar lot ondergaan.”

Links naar (qua kwaliteit wisselende) dagboeken uit WOII vind je hier.
Een daarvan is niet echt een dagboek maar achteraf opgeschreven herinneringen. Het gaat over een gezin waar twee Joodse jongetjes onderduiken; het zijn Marcel en Philip Staal, die door oorlog als wees overleefden. Philip leeft nog en woont in Israel, hij kwam nog wel eens in Nederland, hierbij de link. Je vindt daar overigens ook een bronnenpakket voor werkstukken.

Dagboek van Job Oortwijn : een voormalig veenarbeider tewerkgesteld in Duitsland tijdens de tweede wereldoorlog is niet een echt dagboek. Ondertitel is: verteld door Job Oortwijn ; vastgelegd door Guurtje van der Heide. De thuiszorgwerkster schreef het voor hem op, je leest daarover hier.
"Job Oortwijn woont aan de Alteveersterweg nr. 14 op Alteveer. Job Oortwijn is nog steeds actief bij Onstwedder Gaarven. Maar hij is zelf niet in staat om reacties er op te ontvangen, dus wilt u het boek van ons kopen, Stuur dan een bericht of mail naar: Guurtje van der Heide, Hardingstraat 32, 9591 TA  Onstwedde. e-mail: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. Verwachte prijs per boek: € 14,95

Dagboek van Mozes Flinker toont de belevingswereld van een orthodox-joodse jongen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Eerst kijken of het geschikt is voor je klas!
Mozes Flinker is geboren en opgegroeid in Den Haag. In 1942 vlucht hij als zestienjarige met zijn ouders, broer en vijf zusjes naar België. Uiteindelijk vinden ze in Brussel onderdak, waar ze - doorgaand voor een niet-joods gezin - een redelijke bewegingsvrijheid genieten. In Brussel begint Mozes zijn dagboek.
Hoewel het dagboek van Mozes Flinker lang niet zo beroemd is als dat van Anne Frank of Etty Hillesum, bevat het, zoals Dick Houwaart in zijn voorwoord zegt, 'een aantal elementen van zo specifiek joodse aard, dat het alleen daarom al een gelijkwaardige plaats naast de andere twee toekomt.'
Mozes Flinker werd in 1944 gedeporteerd en keerde niet meer terug. Dagboek van Mozes Flinker werd geschreven in het Hebreeuws. In 1973 verscheen de Nederlandse vertaling van de hand van Dr. Jacob Soetendorp. Deze vertaling werd herdrukt door Amphora Books, met een nieuw voorwoord van Dick Houwaart, voorzitter van de Anne Frank Stichting.

Het 4 en 5 mei Denkboek is met een oplage van 235.000 exemplaren het grootste onderwijsproduct over herdenken en vieren in het basisonderwijs. Met het Denkboek dagen we leerlingen van groep 7 uit om zelf na te denken over de Tweede Wereldoorlog, herdenken en vieren, vrijheid en democratie. In hun eigen Denkboek kunnen leerlingen laten zien wat zij al weten over deze thema’s en wat ze nog meer te weten willen komen. Ook is er ruimte om informatie over oorlog, herdenken en vieren uit hun eigen omgeving in te vullen. Zo worden deze onderwerpen betekenisvoller en relevanter voor hun eigen leefwereld. In editie 2021 is er meer aandacht voor de rol van (de) oorlog in familieverhalen en voor de geschiedenis van de oorlog in de voormalige Nederlandse koloniën.

Het denkboek is ontwikkeld door het 4 en 5 mei comité en is gericht op groep 7. Het denkboek is gevuld met verschillende opdrachten, laagdrempelige informatie en allerlei interactieve werkvormen, voor zowel binnen als buiten de klas. Het denkboek kan ook voor lokale geschiedenis en herdenkingen worden ingezet, ook sluit het boek aan bij de kernaspecten van het primair onderwijs. 

Bij de module zitten onder meer kaarten, geluidsfragmenten, videofragmenten, primaire bronnen en vele foto's. Daarnaast zitten er meerdere links in naar andere relevante websites over de Tweede Wereldoorlog voor het primair onderwijs.

Het boek (editie 2021) is zowel te bestellen als online in te zien, evenals de handleiding. Daarbij is er ook een speciale website bij ontwikkeld.

Op zoek naar toegangelijk beeldmateriaal voor in het klaslokaal? Afgelopen jaren heeft NOS Jeugdjournaal veel materiaal online gezet in het kader van 75 Bevrijding, op een zeer open en toegangelijke manier. Zeker geschikt als hulpmiddel voor in de klas. 

Op chronologische wijze neemt de website ons mee van 1940 tot 1045 en omschrijft zij de ontwikkelingen alsof zij net gebeurd zijn, hiermee wordt de afstand naar het verleden toe een stuk kleiner. Naast de oorlog in Nederland komt ook de oorlog in toenmalig Nederlands-Indië aan bod. Er zit zoveel beeldmateriaal, geluidsmateriaal als vele foto's in, waarmee het geheel een enorm visueel en toegangelijk geheel vormt.

Een kijkje nemen? Klik hier.

Het zwarte haar en de gebogen neus geven hem een echt Joods uiterlijk.” Is dit een zin uit een negentiende-eeuws of vooroorlogs boek?

Nee, het staat in De zoektocht van Lea Rachel, een protestants jeugdboek dat u gewoon bij bol.com kunt bestellen. Of rechtstreeks bij de uitgever: Den Hertog in Houten. U ontvangt dan de zesde druk, want De zoektocht van Lea Rachel is een succesvol jeugdboek. Sinds de eerste druk uit 1999 zijn er ruim tienduizend exemplaren van verkocht.

De zoektocht van Lea Rachel gaat over een dertienjarig Joods meisje, Lea Jacobson, dat dankzij christelijke buren tot de overtuiging komt dat Jezus de Messias is. Haar vader (gebogen neus, zwarte baard) heeft juist een grondige hekel aan „vuile christenen”, die hij steevast gojims noemt. Als vader Jacobson over hen praat „spuwt hij altijd op de grond”. Lea’s broer en zus verzinnen van alles om hun christelijke buren weg te pesten: het „leuke spel” gojimpakkertje.

Als de buren verhuizen, maken zij een vreugdedansje. Later krijgt Lea te maken met Joodse jongens die haar mishandelen en haar bijbel verbranden, met rabbijnen die haar bedreigen en proberen om te kopen, met orthodoxe Joden die haar opsluiten en dagenlang niets te eten geven.

Zie verder NRC en het proefschrift van Ewoud Sanders, "Levi's eerste kerstfeest" over antisemitisme in de christelijke kinderboeken.

Bronnen: NRC, Bol.com

In 1942 werd de Jodenster ingevoerd. Alle joden vanaf 6 jaar moesten vanaf deze dag een gele Davidster dragen met daarin het woord Jood. Wat betekent het om langzaam aan verstoten te worden uit de maatschappij? Zes getuigen vertellen hun verhaal in deze special van de NOS.

Speciale uitzending

Vanaf de tweede helft van het eerste bezettingsjaar volgen de anti-Joodse maatregelen in Nederland elkaar in hoog tempo op. In 1942 mogen Joodse Nederlanders niet meer voor de overheid werken, niet meer naar de bioscoop, geen lid meer zijn van een sportvereniging en moeten Joodse kinderen naar Joodse scholen. Op 3 mei 1942, bijna 80 jaar geleden, komt daar de invoering van de Jodenster bij.

Naast de online special Voor Joden verboden staat de NOS met een speciaal programma stil bij de invoering van de Jodenster. Vanuit café-restaurant de Ysbreeker in Amsterdam praat Herman van der Zandt met Dirk Mulder, directeur van Herinneringscentrum Kamp Westerbork, en met NIOD-onderzoeker René Kok. In reportages vertellen overlevenden van de oorlog hoe het was om de Jodenster te moeten dragen en hoe het net van de anti-Joodse maatregelen zich sloot.
De ‘IJsbreker’ was vóór de oorlog een landelijk bekend biljartcafé en had vooral Joodse gasten. Het bordje ‘Verboden voor Joden’ op de gevel luidde dan ook het failliet van ‘de IJsbreker’ in. Slechts een handvol stamgasten overleefde de oorlog.

NOS Voor Joden verboden 75 jaar na invoering Jodenster
Presentatie: Herman van der Zandt
Terugkijken kan via deze link

Special: De oorlog van mijn oma
Ter ere van Memorial Day ontwikkelde de NOS eerder dit jaar de online special De oorlog van mijn oma.
Zes kleinkinderen vertellen hierin het verhaal van hun grootouders die de concentratiekampen hebben overleefd.

Holocaustededucatie.nl is in eerste plaats een website voor docenten en leerlingen. Daarom laten wij Paul Holthuis zijn nieuwe lesmethode De keuzes van tante Roosje toelichten, gebaseerd op het in 2016 uitgegeven boek Dansen met de vijand door Paul Glaser over het overlevingsverhaal van zijn tante. Glaser leerde pas vlak voor haar dood in 2000 zijn tante kennen, die in 1945 in Zweden belandde en daar de rest van haar leven zou wonen.

Dansen met de vijand is vertaald in verschillende talen, werd een internationale bestseller, en was onderwerp van een theaterproductie en een tentoonstelling in Nationaal Monument Kamp Vught.

Nu is het boek door Paul Holthuis, Hans Hooghoff en Roel Nijmeijer aangepast in een lesmethode voor basis-  en middelbaar onderwijs namens de Roosje Glaser Foundation. De stichting wil aan de hand van Roosje’s overlevingsverhaal ook oudere kinderen bijbrengen hoe gewone mensen ongewone keuzes maken en maakten, waardoor zij overleefden of niet, en waardoor zij anderen hielpen of juist verraadden. Roosje zelf werd door haar eigen echtgenoot verraden.  Doel van de Roosje Glaser Foundation is om de rol van gewone Nederlanders in oorlogstijd aan de hand van Roosje’s verhaal onverbloemd toe te lichten:  ‘Aanzienlijk veel Nederlanders hebben … meegewerkt aan de vervolgingen. [Vanwege] hun actieve inzet is die vervolging van landgenoten met een Joodse achtergrond een groot succes geworden.’

“Ik voelde me weer mens worden”

Paul Holthuis

Dansen met de vijand is de titel van het boek dat Paul Glaser over zijn tante Roosje schreef (Paul Glaser, Dansen met de vijand. Het oorlogsgeheim van tante Roosje, Amsterdam, 2016). Van dit boek is ook een goedkope leerlingenversie beschikbaar, te bestellen bij uitgeverij Cargo. Op basis daarvan is nieuw digitaal lesmateriaal gemaakt over het waargebeurde, schokkende verhaal van Roosje Glaser, een Nederlandse danseres van joodse afkomst die onderduik, verraad, Westerbork, Vught, Auschwitz en de dodenmars overleeft, en in 2000 in Zweden overlijdt.

Het lesmateriaal daagt leerlingen uit om na te denken over belangrijke levensvragen. Het gaat niet alleen over de indrukwekkende geschiedenis van Roosje, maar door de existentiële problemen die erin aan de orde komen, worden leerlingen ook geconfronteerd met vragen als: Waarom en wanneer verraad je iemand (niet)? Waarom en wanneer collaboreer je (niet)? Wat versta jij onder ‘verraad’ en ‘collaboratie’? En onder ‘vriendschap’, ‘solidariteit’ en ‘verantwoordelijkheid’? Hoe belangrijk zijn die begrippen voor jou? Hoe gedraag je je als de omstandigheden waarin je leeft ondragelijk worden? Hoe overleef je? Daarmee sluit het goed aan bij het schoolvak ‘burgerschap’.

Het lesmateriaal is rijkelijk voorzien van unieke documenten en beeldbronnen, gedeeltelijk afkomstig uit het persoonlijk archief van Roosje. Het grootste deel daarvan (foto’s, filmpjes) heeft zij tijdens de oorlog in de tuin van haar ouderlijk huis begraven en na 1945 ongeschonden kunnen opgraven. Het is materiaal dat in schoolboeken niet voorkomt en een bijzondere blik biedt op het leven van een jonge joodse vrouw die probeert te overleven in een tijd van haat en vervolging.

Het lesmateriaal is te vinden in het onderwijsplatform op de site https://www.roosjefoundation.org.

Enkele kenmerken van het lesmateriaal:

· Het lesmateriaal is op verschillende manieren te gebruiken van geheel online tot volledig in klassenverband;

· Het lesmateriaal is op maat voor alle schoolsoorten ontwikkeld: voor de bovenbouw van het basisonderwijs, VMBO (3e en 4e klas), HAVO en VWO (3e, 4e, 5e en 6e klas);

· Het gaat in de opdrachten niet om goede of foute antwoorden, maar om argumentatie, gesprek en oordeelsvorming;

· Grote opdrachten aan de hand van prikkelende vragen of hypotheses zijn vooral geschikt voor profielwerkstukken waarin onderzoek wordt gedaan en/of een essay wordt geschreven;

· Omdat het gaat om digitale lessen, kunnen leerlingen zelfstandig op school en thuis aan de opdrachten werken; ‘het gesprek’ waarin argumenten worden uitgewisseld en oordelen worden gevormd vindt plaats in klassikaal verband;

· Er is een Engelstalige versie voor tweetalig onderwijs;

Nadere informatie van de auteurs is te verkrijgen via Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.

De Gemeente Amsterdam heeft een interactieve kaart van Amsterdam met gebeurtenissen die hebben plaatsgevonden tijdens de Tweede Wereldoorlog gepubliceerd. De kaart is interactief en men kan per straat bekijken wat er is gebeurd. Zo bleef op 8 april 1943 bleef een klein meisje wonderwel ongedeerd toen een elektron-thermietbrandbom door het dak sloeg aan de Bataviastraat in Amsterdam-Oost en in haar bedje terecht kwam.

In de kaart kan gezocht worden op verschillende categorieën, waaronder bommen, neergestorte vliegtuigen en luchtaanvallen. De kaart van Amsterdam brengt de Tweede Wereldoorlog dichtbij. Het kan als hulpmiddel worden gebruikt voor lessen over deze periode.

Klik hier voor de interactieve kaart

Afbeelding: NIOD

Met dank nemen wij de volgende beschrijving over van de producent:

“Wij leven in een vrije samenleving”

Wij leven in een vrij land. Dat betekent onder andere dat mensen niet zomaar opgepakt kunnen worden en dat mensen het recht hebben om hun mening te zeggen. Ook zijn er regelmatig verkiezingen. De kiezers kunnen dan de leden van gemeenteraden, Provinciale Staten en parlement kiezen.

Niet iedere bewoner van deze aarde leeft in vrijheid. In verschillende landen mogen mensen niet hun mening zeggen en moeten ze precies doen wat de machthebbers willen.

In de jaren 1940-1945 was Nederland bezet door de nazi’s; ook toen was er geen vrijheid.

Het lesmateriaal is naar aanleiding van de dia’s van ‘Klankbeeld Vrijheid’ gemaakt door studenten van de lerarenopleiding geschiedenis van Hogeschool Windesheim en vormgegeven door Toonworkz. De methode is vooral geschikt voor leerlingen in de late fase van de basisschool.

Het lesmateriaal is met browsersoftware (in het zip bestand toegevoegd) gemakkelijk benaderbaar en doorzoekbaar. Een docentenhandleiding is niet beschikbaar: de opbouw van vragen en bronnen vormen vanzelf de lesmethode.

Wilt u meer weten, of het lespakket als docent aanvragen? Bel 06-20376585, Gert Oosterwijk, of zie: www.gosaxmusic.nl

Alle nodige bestanddelen worden dan in een zip-bestand via WeTransfer aan scholen opgestuurd om te gebruiken in het kader van educatie over WOII en de Holocaust.

Desgewenst kan de maker van het Klankbeeld Vrijheid als gastdocent optreden en het Klankbeeld inleiden, in workshopverband vertonen en daarbij medewerking geven aan verwerkingsactiviteiten.

Op 6 november jongstleden is Het Hornemann Huis in Eindhoven officieel geopend. In het huis wordt de geschiedenis van het Joodse gezin Hornemann verteld en kunnen leerlingen een indruk krijgen van de dilemma's waar het gezin mee te maken had. De bezoeken worden verzorgd door Martijn Docters, achterneef van het gezin Hornemann. Vanaf januari 2023 is het huis ook open voor basis- en middelbare scholen uit heel Nederland.

Het huis heeft als doel om verhalen over de Tweede Wereldoorlog beeldend te maken. Dit doen zij door verhalen te combineren met beleving. Ook wordt de link naar het nu gelegd, waar onderwerpen zoals antisemitisme, discriminatie en het gebrek aan toleratie aan bod komt. 

Wilt u meer informatie over dit inititiatief lezen? Klik dan hier. 

De Stichting Musea en Herinneringscentra 40-45 (SMH 40-45) is het samenwerkingsverband van de veertien grote Nederlandse musea en herinneringscentra met focus op de periode 1940-1945.

SMH 40-45 heeft voor leraren een aantal handleidingen geschreven, om specifieke historische vaardigheden en concepten in aparte lessen over te brengen aan hun leerlingen. Kun je herdenken leren? Hoe breng je aan kinderen over dat zij bepaalde vrijheden hebben, en dat die vrijheden niet vanzelfsprekend zijn? Hoe breng je leerlingen een referentiekader bij, waardoor geschiedenisonderwijs überhaupt nut heeft? De educatieve experts van de Stichting hebben op al deze punten antwoorden, tips en ideeën voor verdiepende lessen op elk onderwijsniveau.

De Anne Frank Stichting heeft lesmateriaal voor elk leerniveau, van basisonderwijs tot bovenbouw VO. De lessen gaan onder meer over Anne Frank, de Holocaust in het algemeen, antisemitisme en andere vormen van discriminatie.

Een kijkje nemen? Zie: https://www.annefrank.org/nl/educatie/lesmateriaal/

Het mediamuseum Beeld en Geluid heeft zijn gehele radiocollectie uit de Tweede Wereldoorlog online gezet.

Wat zei Koningin Wilhelmina in 1941 in haar kersttoespraak? Klonk vrees voor de Duitsers door in de stemmen van radiopresentatoren? En wat was het geluid op straat tijdens de viering van de bevrijding in Tilburg? Het is allemaal op internet te horen. Mediamuseum Beeld en Geluid heeft namelijk zijn gehele collectie aan radio-uitzendingen uit de Tweede Wereldoorlog online gezet. Klik hier om verder te lezen.

Klik hier om de site te bezoeken en geluidsfragmenten uit WO II te luisteren.

Mocht je leuke lesideeën hebben aan de hand van deze fragmenten, deel ze dan met ons: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.

Afbeelding: Beeld en Geluid

Op zoek naar een inspirerende of interessante gastspreker voor tijdens uw lessen? Na de Oorlog biedt een scala aan verschillende gastsprekers aan - jong, oud, bekend, onbekend, Joods, niet-Joods. Deze personen kunnen de lessen over de Tweede Wereldoorlog en Holocaust een extra dimensie geven, en de stof nog levendiger maken!

Na de Oorlog is actief in heel Nederland en de gastles kan gegeven worden voor een relatief kleine vergoeding. Daarnaast bieden zij ook workshops en activiteiten aan. Hun missie omschrijven ze zelf alsvolgt: 

Kun je door middel van een persoonlijk verhaal de emotie en de verbeelding triggeren van je leerlingen? En daarbij het mechanisme van een genocide ontleden om datzelfde publiek inzicht te geven in hedendaagse maatschappelijke ontwikkelingen? En kunnen hun (klein)kinderen, de naoorlogse generatie, dezelfde emotie en verbeelding bij leerlingen teweegbrengen als ooggetuigen? Dit waren de eerste twee vragen die wij onszelf stelden toen een ooggetuige van de Holocaust aangaf, dat zij over niet al te lange tijd fysiek en mentaal niet meer in staat zou zijn om het persoonlijke verhaal op scholen of herdenkingen te vertellen. 

Via gastlessen hoopt Na de Oorlog dat de afstand tot de Holocaust niet verder zal vergroten de komende jaren. Weten wie er allemaal gastlessen kunnen geven op uw school? Klik hier.

Als een van de grootste en belangrijkste musea en herdenkingscentra over de Holocaust heeft het United States Holocaust Memorial Museum (USHMM) een uitgebreid aanbod aan lesmateriaal over de Holocaust, zowel om online les mee te geven als om in de klas te gebruiken. Naast gerichte lesplannen voor elk onderwijsniveau heeft de website van het museum een indrukwekkende Encyclopedie van de Holocaust en zijn honderden (primaire) bronnen en foto's over de Holocaust vrij toegankelijk, en waar nodig vertaald in het Engels.

In de encyclopedie is allerlei informatie te vinden, over personen, plaatsen, gebeurtenissen en ontwikkelingen. Op een zeer toegangelijke wijze is deze informatie zowel via beeld, geluid als video te benutten voor zowel binnen als buiten de les.

De geschiedenis van Apeldoorn kent een aantal zwarte bladzijden die om verschillende redenen beladen zijn. Gebeurtenissen, momenten en perioden waaraan we minder graag herinnerd worden, omdat ze ook jaren later nog gevoelens van schuld, schaamte, onbegrip of machteloosheid kunnen oproepen. Met het project 'Beladen geschiedenis: licht op de schaduwkant’ maakt bibliotheek CODA in samenwerking met Stichting Apeldoornsche Bosch die zwarte bladzijden en de daaraan verbonden plekken in en om Apeldoorn zowel on- als offline zichtbaar.

Om deze reden is de website www.beladengeschiedenis-apeldoorn.nl gelanceerd. Naast de website is er ook een wandeling met routeboekje + audiotour opgesteld die langs beladen locaties in Apeldoorn voert. Plekken in en om Apeldoorn die tijdens de Tweede Wereldoorlog gerelateerd zijn aan het nationaalsocialisme en de Duitse aanwezigheid worden op deze manier zichtbaar gemaakt, de bunker van Seyss-Inquart is hier het meest duidelijke voorbeeld van. De audiotour is gratis te downloaden in de Apeldoorn Stories-app in Google Plat en de App-Store. het routeboekje is gratis te verkrijgen bij Herinneringscentrum Apeldoornsche Bosch en bij CODA, waar de wandeling begint.

Lesmateriaal voor het onderwijs
Om de persoonlijke verhalen bij de beladen geschiedenis van Apeldoorn een gezicht te geven, is een educatief programma ontwikkeld. In deze les wordt stilgestaan bij de keuzes en dilemma’s waar Apeldoorners tijdens de laatste jaren van de bezetting voor kwamen te staan en wat de betekenis daarvan is in zowel verleden als heden. Het programma is vanaf september 2023 beschikbaar en is bedoeld voor schoolklassen en groepen in het primair en voortgezet onderwijs en in het middelbaar beroepsonderwijs.

Daarnaast kunnen scholen en groepen ook een bezoek brengen aan Herinneringscentrum Apeldoornsche Bosch. Voor elke (doel)groep is een aangepast educatief programma beschikbaar. Voor meer informatie over het educatieve programma rond ‘Beladen geschiedenis’ of het Herinneringscentrum, kunt u Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. opnemen met de afdeling Educatie van CODA.

Herinneringscentrum Kamp Westerbork heeft voor leerlingen van de basisschool pakketten ontwikkeld voor het geven van spreekbeurten of het maken van werkstukken over de Tweede Wereldoorlog en de Holocaust. In het pakket zit informatie, posters, folders, een boek en een plattegrond van Kamp Westerbork. Het pakket kost €8,- incl. verzendkosten. 

Naast dit pakket biedt het herinneringscentrum ook meerdere educatieve programma's aan, ondere andere het regelen van een gastspreker voor in de klas. Daarnaast geven zij trainingen aan leraren-in-opleiding en bieden zij de docentenkaart, waaraan enkele voordelen en kortingen zijn verbonden, aan.

Interesse? Zie hier voor meer informatie.

De Urkse organisatie 'Stichting Odulphu' heeft het stripboek, met bijbehoort lesmaterial, Japien de Joodse uitgebracht. De strip vertelt het leven van de Amsterdams-Joodse koopman Israël Samuel Kropveld die zich samen met zijn vrouw en dochter vlak voor de Tweede Wereldoorlog vestigde op het eiland Urk. De familie kon goed aarden met de Urkers en hadden het erg naar hun zin daar. Na de Duitse inval in Nederland boden veel Urkers de familie aan om onder te duiken. Dit weigerde zij in eerste instantie. Één jaar later besloten zij toch om onder te duiken, vervolgens werden zij opgepakt en naar kamp Westerbork vervoerd. Van daaruit zijn zij op transport gezet naar vernietingskamp Sobibor waar zij direct na aankomst op 9 april 1943 zijn vergast. 

Het verhaal van deze familie is exemplarisch voor de geschiedenis van de Jodenvervolging in Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog.Het stripboek ‘Japien de Joode’ maakt deze geschiedenis toegankelijk voor zowel oud als jong. De makers van de strip hebben er ook drie lesbrieven bij ontwikkeld. Deze lesbrieven zijn uitermate geschrikt voor de bovenbouw van het basisonderwijs en het gehele middelbare onderwijs. 

Bekijk hier het stripboek en klik hier voor het lesmateriaal!

Herinneringscentrum Kamp Westerbork heeft het er zwaar mee dat zij momenteel niemand kunnen ontvangen en rondleiden, zo zeggen zij zelf.

De stichting heeft op haar website daarom een virtuele rondleiding staan, samen met een collectie lespakketten voor basisonderwijs, middelbare scholieren en mbo'ers. Deze website kan hiermee een goede aanvulling zijn op klassikale lessen, en geeft leerlingen de mogelijkheid om het kamp - zeker in tijden van lockdown - ook digitaal te bezoeken.

De virtuele rondleiding geeft een inkijkje in het leven in Kamp Westerbork gedurende de oorlog, en laat de schrijnende situatie waarin Nederlandse Joden toen zaten goed aan bod komen. 

Bekijk deel 1 van de virtuele rondeliding door het kamp op YouTube.