De keuzes van tante Roosje: lessen over leven en overleven
Holocaustededucatie.nl is in eerste plaats een website voor docenten en leerlingen. Daarom laten wij Paul Holthuis zijn nieuwe lesmethode De keuzes van tante Roosje toelichten, gebaseerd op het in 2016 uitgegeven boek Dansen met de vijand door Paul Glaser over het overlevingsverhaal van zijn tante. Glaser leerde pas vlak voor haar dood in 2000 zijn tante kennen, die in 1945 in Zweden belandde en daar de rest van haar leven zou wonen.
Dansen met de vijand is vertaald in verschillende talen, werd een internationale bestseller, en was onderwerp van een theaterproductie en een tentoonstelling in Nationaal Monument Kamp Vught.
Nu is het boek door Paul Holthuis, Hans Hooghoff en Roel Nijmeijer aangepast in een lesmethode voor basis- en middelbaar onderwijs namens de Roosje Glaser Foundation. De stichting wil aan de hand van Roosje’s overlevingsverhaal ook oudere kinderen bijbrengen hoe gewone mensen ongewone keuzes maken en maakten, waardoor zij overleefden of niet, en waardoor zij anderen hielpen of juist verraadden. Roosje zelf werd door haar eigen echtgenoot verraden. Doel van de Roosje Glaser Foundation is om de rol van gewone Nederlanders in oorlogstijd aan de hand van Roosje’s verhaal onverbloemd toe te lichten: ‘Aanzienlijk veel Nederlanders hebben … meegewerkt aan de vervolgingen. [Vanwege] hun actieve inzet is die vervolging van landgenoten met een Joodse achtergrond een groot succes geworden.’
“Ik voelde me weer mens worden”
Paul Holthuis
Dansen met de vijand is de titel van het boek dat Paul Glaser over zijn tante Roosje schreef (Paul Glaser, Dansen met de vijand. Het oorlogsgeheim van tante Roosje, Amsterdam, 2016). Van dit boek is ook een goedkope leerlingenversie beschikbaar, te bestellen bij uitgeverij Cargo. Op basis daarvan is nieuw digitaal lesmateriaal gemaakt over het waargebeurde, schokkende verhaal van Roosje Glaser, een Nederlandse danseres van joodse afkomst die onderduik, verraad, Westerbork, Vught, Auschwitz en de dodenmars overleeft, en in 2000 in Zweden overlijdt.
Het lesmateriaal daagt leerlingen uit om na te denken over belangrijke levensvragen. Het gaat niet alleen over de indrukwekkende geschiedenis van Roosje, maar door de existentiële problemen die erin aan de orde komen, worden leerlingen ook geconfronteerd met vragen als: Waarom en wanneer verraad je iemand (niet)? Waarom en wanneer collaboreer je (niet)? Wat versta jij onder ‘verraad’ en ‘collaboratie’? En onder ‘vriendschap’, ‘solidariteit’ en ‘verantwoordelijkheid’? Hoe belangrijk zijn die begrippen voor jou? Hoe gedraag je je als de omstandigheden waarin je leeft ondragelijk worden? Hoe overleef je? Daarmee sluit het goed aan bij het schoolvak ‘burgerschap’.
Het lesmateriaal is rijkelijk voorzien van unieke documenten en beeldbronnen, gedeeltelijk afkomstig uit het persoonlijk archief van Roosje. Het grootste deel daarvan (foto’s, filmpjes) heeft zij tijdens de oorlog in de tuin van haar ouderlijk huis begraven en na 1945 ongeschonden kunnen opgraven. Het is materiaal dat in schoolboeken niet voorkomt en een bijzondere blik biedt op het leven van een jonge joodse vrouw die probeert te overleven in een tijd van haat en vervolging.
Het lesmateriaal is te vinden in het onderwijsplatform op de site https://www.roosjefoundation.org.
Enkele kenmerken van het lesmateriaal:
· Het lesmateriaal is op verschillende manieren te gebruiken van geheel online tot volledig in klassenverband;
· Het lesmateriaal is op maat voor alle schoolsoorten ontwikkeld: voor de bovenbouw van het basisonderwijs, VMBO (3e en 4e klas), HAVO en VWO (3e, 4e, 5e en 6e klas);
· Het gaat in de opdrachten niet om goede of foute antwoorden, maar om argumentatie, gesprek en oordeelsvorming;
· Grote opdrachten aan de hand van prikkelende vragen of hypotheses zijn vooral geschikt voor profielwerkstukken waarin onderzoek wordt gedaan en/of een essay wordt geschreven;
· Omdat het gaat om digitale lessen, kunnen leerlingen zelfstandig op school en thuis aan de opdrachten werken; ‘het gesprek’ waarin argumenten worden uitgewisseld en oordelen worden gevormd vindt plaats in klassikaal verband;
· Er is een Engelstalige versie voor tweetalig onderwijs;
Nadere informatie van de auteurs is te verkrijgen via
