Musea
In heel Nederland zijn musea te vinden over de Tweede Wereldoorlog en de Holocaust. Velen van deze zijn ook geschikt voor leerlingen. Hieronder kunt een overzicht vinden van de verschillende musea, per provincie ingedeeld. Het overzicht is ook per kaart te raadplegen.
Noord-Holland
Het Anne Frank Huis, aan de Westermarkt 20 in Amsterdam, is ter gedachtenis aan Anne Frank en haar Joodse familie die tijdens de Tweede Wereldoorlog daar zaten ondergedoken, opgericht. Het museum is gebouwd rond hun onderduikadres aan Prinsengracht 263 waar Anne Frank haar beroemde dagboek schreef.
Holocaust Namenmonument Amsterdam
Dit openluchtmonument, waarin alle namen van de 102.000 Nederlandse Joodse, Roma en Sinti slachtoffers van de Holocaust worden genoemd, is sinds september 2021 geopend voor publiek. In de lange gangen vindt u alle namen én leeftijden van alle slachtoffers, van zeer jonge zuigelingen tot honderdjarigen.
Het monumentale gebouw Plancius is het fraaie onderkomen van het Verzetsmuseum Amsterdam. Hier proef je de sfeer van de oorlogsjaren tijdens een wandeling door het Nederland van voor, tijdens en net na de oorlog. Het museum vertelt het verhaal van wat Nederlandse burgers allemaal deden om de Duitse bezetter tegen te werken, en om mensen te helpen onderduiken. Het gebouw is een voormalige crèche tegenover de Hollandse Schouwburg, waar vandaan kinderen werden weggesmokkeld om te voorkomen dat zij op transport gezet zouden worden naar concentratiekampen.
Het Joods (Historisch) Museum in Amsterdam is een museum dat de Joodse cultuur, religie en geschiedenis belicht. Het museum is sinds 1987 gelegen aan het Jonas Daniël Meijerplein in het hart van de oude Joodse Buurt in twee oude Hoogduitse synagogen. Het museum brengt de eeuwenlange Joodse cultuur van Nederland tot leven, met uitgebreide aandacht voor wat er allemaal verloren ging door de moord op meer dan 100.000 Joodse Nederlanders tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Het Nationaal Holocaust Museum is gevestigd in de voormalige Hervormde Kweekschool aan de Plantage Middenlaan in Amsterdam. Tijdens de Holocaust werden met regelmaat Joodse kinderen uit de naastgelegen Crèche gedeporteerd naar Westerbork en verder. Hun ouders verbleven aan de overzijde van de straat in de Hollandsche Schouwburg, in afwachting van hetzelfde lot. Een donkere geschiedenis, die vandaag nog steeds vragen oproept, emotioneert en confronteert en die aanzet tot betrokkenheid en waakzaamheid voor de toekomst.
(Momenteel gesloten en in ontwikkeling tot medio 2022)
In deze Amsterdamse schouwburg gingen veel Nederlandstalige theaterstukken in première, zoals ‘Op hoop van zegen’ van Herman Heijermans (1864-1925). Tijdens de Duitse bezetting was dit de Joodsche Schouwburg, waar uitsluitend Joods publiek en Joodse artiesten mochten komen. In de zomer van 1942 werd deze locatie ingericht als verzamelpunt van waaruit tienduizenden Joodse mannen, vrouwen en kinderen zijn gedeporteerd.
(Gesloten tot 2022 wegens verbouwing)
Het museum is gevestigd in een voormalige Duitse communicatiebunker en vertelt het verhaal van Alkmaar als telefoonknooppunt, daarnaast is er veel aandacht voor Alkmaar tijdens de Tweede Wereldoorlog en de gevolgen daarvan.
Luchtvaart- en Oorlogsmuseum Texel (LOMT)
Het Luchtvaart- & Oorlogsmuseum Texel richt zich op de geschiedenis van de luchtvaart en op de gevolgen van de Tweede Wereldoorlog voor Texel. Fascinerende onderwerpen, waarover veel meer te vertellen is men op eerste oog zou verwachten.
Luchtoorlogmuseum Fort Veldhuis
Het museum is gevestigd in het Fort bij Veldhuis, 1 van de 45 forten die samen de Stelling van Amsterdam vormen. In het gehele fort bevindt zich een tentoonstelling met objecten die met de Tweede Wereldoorlog te maken hebben. Een bijzonder onderdeel van de collectie zijn door de stichting Aircraft Recovery Group 1940-1945 zelf opgegraven vliegtuigonderdelen.
Regionaal Museum 1940-1945 Schagen en omstreken
Het Regionaal Museum 1940-1945 Schagen en omstreken is gevestigd in de rechterslottoren van het kasteel van Schagen. In het museum zijn tal van interessante voorwerpen te zien uit de periode 1940-1945 die veelal betrekking hebben op de omgeving van Schagen.
Museum Icarus et Mars Assendelft
Het museum is opgedragen ter nagedachtenis aan alle omgekomen vliegers tijdens WO II. De tentoonstelling bestaat uit uniformen, documenten en opgegraven vliegtuigonderdelen, en geven een duidelijk beeld van wat er zich toentertijd heeft afgespeeld in de directe omgeving.
CRASH Luchtoorlog en verzetsmuseum 40 – 45 Rijsenhout
Het CRASH Luchtoorlog- en Verzetsmuseum '40-'45 is een museum over de Tweede Wereldoorlog gevestigd in Rijsenhout nabij het Fort bij Aalsmeer in de gemeente Haarlemmermeer.
Zuid-Holland
Nationaal Monument Oranjehotel Den Haag
Het Oranjehotel was de bijnaam voor de Scheveningse gevangenis tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ruim 25.000 mensen zaten hier tussen 1940 en 1945 opgesloten voor verhoor en berechting. Een diverse groep, opgepakt voor handelingen die de Duitse bezetter als overtreding zag: verzetsmensen, maar ook Joden, communisten, Jehova's getuigen en zwarthandelaren. Al in de oorlog werd de gevangenis het ‘Oranjehotel’ genoemd. Deze plek is nu een ode aan de verzetsstrijders die hier vastzaten.
Verzetsmuseum Zuid-Holland Gouda – Libertum
Verzetsmuseum Zuid-Holland nieuwe stijl: Libertum is gevestigd in de hotspot van Gouda: de Chocoladefabriek. Libertum is geen standaardmuseum, en biedt méér dan een unieke collectie en tentoonstellingen. Libertum organiseert ook het maatschappelijk debat en biedt educatie aan kinderen en jongeren in het Groene Hart.
Atlantikwall Museum Scheveningen
De Stichting Atlantikwall Museum Scheveningen maakt deel uit van het Netwerk Atlantikwall Zuid-Holland. Het geeft een inkijk in de Duitse kuststellingen die met name gericht was op het voorkomen van een Geallieerde landing in West-Europa.
Het Atlantikwall Museum Noordwijk is een museum gevestigd in een Duits bunkercomplex in de duinen ten noorden van de Nederlandse plaats Noordwijk, provincie Zuid-Holland. Het kent bijna een halve kilometer aan gangen. Deze gangen verbinden tientallen bunkers en andere installaties en bouwwerken onder het zand.
Verscholen in de duinen van Oostvoorne bevindt zich in de omgeving van het Agathahuis een enorme betonnen kolos uit de Tweede Wereldoorlog. Het is de later bekend geworden als de Biberbunker, en is opgebouwd met 3 meter dikke muren.
Museum Engelandvaarders Noordwijk
Het Museum Engelandvaarders aan de Bosweg 15 in de Zuid-Hollandse plaats Noordwijk is een Nederlands museum gewijd aan de Engelandvaart: de oversteek vanuit bezet Nederland naar het Verenigd Koninkrijk tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Het Mariniersmuseum behandelt het ontstaan en de geschiedenis van het Korps Mariniers, een van de eliteneenheden van de Nederlandse krijgsmacht. Het museum is sinds december 1995 gevestigd aan de Wijnhaven in de Zuid-Hollandse stad Rotterdam.
Museum Rotterdam Tentoonstelling 40 - ‘45 Nu
In deze locatie aan de Coolhaven beleef je de directe gevolgen van het Duitse bombardement op de binnenstad van Rotterdam.
Stichting Museum 1940 - 1945 is in 1986 opgericht met het doel het in stand houden van een verzetsmuseum over de gebeurtenissen in de oorlogsjaren 1940-1945, en dan met name gericht op de regio Dordrecht.
Utrecht
Nationaal Monument Kamp Amersfoort
Nationaal Monument Kamp Amersfoort is een monument en museum ter herdenking aan Kamp Amersfoort in Leusden, een van de concentratiekampen in het door de Duitsers bezette Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Nationaal Militair Museum Soest
Het Nationaal Militair Museum (NMM) in Soesterberg is een museum waarin aandacht wordt besteed aan de betekenis van de Nederlandse krijgsmacht in verleden, heden en toekomst met extra aandacht voor de collecties van land- en luchtmacht.
Herinneringscentrum Fort de Bilt
Fort De Bilt was in de oorlogsjaren een fusilladeplaats, waar 140 verzetsstrijders werden doodgeschoten. Een indringend monument voor de ‘achterblijvers’ en naamstenen herinneren hieraan. In de bomvrije kazerne, de remises, in de voormalige schietbaan en op het buitenterrein is een historische wandelroute voor volwassenen en een interactieve tentoonstelling voor jongeren van 10-14 jaar ingericht.
Diep in het Groene Hart kan men het Poldermuseum vinden: veel documenten uit zijn eigen regio bijeengebracht: honderden ansichtkaarten, diverse heemkundeboeken, veel over de effecten van de Tweede Wereldoorlog en de bezetting in Waverveen en de gemeente De Ronde Venen. Aan alle zijwanden staan stellingen met boeken en voorwerpen en aan de achterwand hangen platen en kranten. Het middendeel van de ruimte is gevuld met tafels waar je omheen kan lopen, zodat je alles waar daarop ligt kan bekijken en oppakken. Iedere bezoeker mag overal aankomen, is het uitdrukkelijke devies. De ruimte is tegelijk tentoonstellingsruimte en depot. (Niet zomaar te bezoeken, van tevoren een afspraak maken via met Jan Compier via: 0297 582464)
Gelderland
Nationaal Onderduikmuseum Aalten
Het Nationaal Onderduikmuseum in Aalten is een onderduik- en verzetsmuseum. Het museum belicht het dagelijks leven tijdens de Tweede Wereldoorlog en de persoonlijke keuzes die men destijds moest maken.
Airborne at the Bridge is een museale dependance van het Airborne Museum ‘Hartenstein’ in Oosterbeek. In het Airborne Museum ontdek je het hele verhaal over de Slag om Arnhem. Dit museum is gevestigd in villa Hartenstein, het voormalig hoofdkwartier van de Britten in 1944. In de ondergrondse Airborne Experience stap je in de voetsporen van een Britse parachutist.
Arnhems Oorlogsmuseum 40-45 – Schaarsbergen
Het Arnhems Oorlogsmuseum 40-45 is een particulier museum gewijd aan de Tweede Wereldoorlog, met name in en rond Arnhem. Het museum is opgericht op 24 mei 1994. Het museum is gevestigd in de voormalige School met den Bijbel in Schaarsbergen.
Het Infocentrum WO2 Nijmegen is een historisch, toeristisch en educatief informatiepunt. Het geeft de bezoekers aan de regio Nijmegen de beste introductie op de verhalen, historisch erfgoed, evenementen en musea die de regio te bieden heeft als het gaat om de Tweede Wereldoorlog.
Betuws Oorlogsmuseum ‘The Island 1944-1945’
In dit gebied tussen Arnhem en Nijmegen werd hard gevochten door Geallieerden en Duitsers. In deze omgeving zijn 132 vliegtuigen neergestort. Door al het oorlogsgeweld werden 60.000 burgers geëvacueerd. Dit gebied tussen de rivieren Rijn en Waal kreeg in september 1944 van de Geallieerden de naam ‘het Eiland’. In het Betuws Oorlogsmuseum "The Island" is een volledig overzicht van deze aangrijpende geschiedenis.
Het Vrijheidsmuseum is een museum in de Gelderse plaats Groesbeek, waar de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog in Duitsland en Nederland getoond wordt met een focus op de bevrijding van de Nederlands-Duitse grensregio in 1944-1945. Het museum ligt net buiten het dorp in de heuvels bij de Duitse grens.
Collectie Oldebroek 40-45 en omstreken
'Collectie Oldebroek 40-45 en omstreken' zet zich in voor het verzamelen, eventueel in bruikleen nemen, van zaken uit de periode 1940-1945 uit de gemeente Oldebroek en wijde omgeving en het verzamelde te bewaren, te onderhouden en tentoon te stellen voor publiek.
Het museum toont haar collectie uit de geschiedenis van de naastgelegen Vliegbasis Deelen. Er wordt ruime aandacht besteed aan de luchtoorlog in de jaren 1940 – 1945.
Sky Of Hope WO2 Vliegeniers Museum – Fort Vuren bij Gorinchem
Een museum waar films, foto’s, documenten en onderdelen van vliegtuigen te zien zijn en waar de verhalen van de piloten, verzetsstrijders en gewone mensen verteld worden. Heeft een Herinneringsroute uitgestippeld in de omgeving van het museum en Gorinchem, waar veel luchtgevechten plaatsvonden en vliegtuigen neerstortten tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Noord-Brabant
Nationaal Monument Kamp Vught is een herdenkingsplaats met museum in de plaats Vught in de Nederlandse provincie Noord-Brabant, over het concentratiekamp Kamp Vught dat daar in de Tweede Wereldoorlog gevestigd was.
Het Oorlogsmuseum Overloon is een Nederlands historisch en educatief museum in de Noord-Brabantse plaats Overloon, dat zich vooral richt op de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog in Nederland. Het museum schenkt vanaf dat moment ook meer aandacht aan regionale geschiedenis.
Militair Historisch Museum Achtmaal
Wat ooit met een hobby is begonnen groeide langzaam uit tot een museum. Sinds 30 juni 2002 is het militair historisch museum officieel geopend door de burgemeester van Zundert. Tijdens uw bezoek aan het museum ziet u een uitgebreide collectie van uniformen, voertuigen, wapens en andere gebruikte materialen uit de periode 1940-1945
Proef de sfeer van de Tweede Wereldoorlog in een klein dorpje aan de rand van de Peel. Duitse soldaten waren er gehuisvest voor de bediening van een zoeklicht. Dat zoeklicht maakte deel uit van een verdedigingslinie tegen de Geallieerden.
Museum Bevrijdende Vleugels – Best
Het Museum Bevrijdende Vleugels is een museum in de Noord-Brabantse plaats Best. Het museum is gewijd aan de Tweede Wereldoorlog en met name aan Operatie Market Garden. Het museum staat in het gebied waarin tijdens de operatie militairen van de Amerikaanse 101e Luchtlandingsdivisie landden.
Limburg
Oorlogsmuseum Eyewitness – Beek
Oorlogsmuseum Eyewitness is een museum in Beek, Zuid-Limburg. Het museum toont de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog in Europa in zeer realistische diorama's. De menselijke kant van het verleden staat in het museum centraal.
8301 jonge soldaten uit de Verenigde Staten vonden een laatste rustplaats op de Amerikaanse begraafplaats in Margraten. Het verhaal van onze bevrijders dient te worden doorgegeven aan volgende generaties, en in Margraten wordt dat op een zeer eerbiedige wijze gedaan.
In de kazematten is een permanente Schuilkelder ingericht. Deze Schuilkelder wil de herinnering levend houden aan de Tweede Wereldoorlog en de Koude Oorlog in de regio Maastricht.
Een gedeelte van de watermolen van Grevenbicht is omgetoverd in een museum over de geschiedenis van de regio, met als hoofdonderwerp de impact van de Tweede Wereldoorlog in de regio.
De collectie van de stichting Oorlog in de Peel bestaat uit gebruiksvoorwerpen en uniformen uit de oorlogsperiode vanaf mei 1940, de Duitse bezetting en de bevrijding door het Engelse en Amerikaanse leger. Een groot aantal voorwerpen zijn afkomstig van de inwoners uit de omgeving van De Peel.
Het Roerdriehoek Museum ligt in het centrum van Montfort, dat in de oorlog zwaar getroffen werd door bombardementen en gevechten. Sporen van deze gevechten zijn nog te zien aan de gevel en spanten van de schuur waar het museum in is ondergebracht.
Expositie Luchtoorlog 1939-1945
Expositie Luchtoorlog 1939-1945 verbeeldt de luchtoorlog in de regio Weert aan de hand van voorwerpen. Het museum bezit vele vliegtuigonderdelen en persoonlijke bezittingen, foto’s en omschrijvingen.
Zeeland
Bevrijdingsmuseum Zeeland is een museum in de Zeeuwse plaats Nieuwdorp dat de gehele geschiedenis van Zeeland tijdens de Tweede Wereldoorlog belicht.
Polderhuis Westkapelle, Dijk- en Oorlogsmuseum
Compact museum met artefacten en wapens uit de Tweede Wereldoorlog, met een toren en uitzicht op de zee in het kleine Zeeuwse dorpje Westkapelle.
Stichting Bunkerbehoud Middelburg
Voor het publiek toegankelijke bunkers in Middelburg, Zoutelande en Vlissingen. Deze bunkers bevatten informatiepanelen, vitrines met uitrustingsstukken en diorama’s en volledig ingerichte verblijfsruimtes voor soldaten.
Overijssel
Het Twents Oorlogsmuseum in Vriezenveen is ontstaan uit de collectie en fascinatie van Henk Abbink. Hij zag in 1944 als klein jongetje de P-47 Thunderbolt van Majoor F.J. Nelander neerkomen achter de ouderlijke boerderij.
Memory Vrijheidsmuseum Nijverdal
Het Memory Vrijheidsmuseum in Nijverdal neemt je mee op de zwaarbevochten reis naar wat nu onze vrijheid heet. Hoe de Tweede Wereldoorlog heeft kunnen ontstaan. Hoe wij als Nederland onze vrijheid hebben verdedigd tegen de binnenvallende vijand. Hoe de bezetter ons vijf jaar lang heeft onderdrukt en onze vrijheden heeft afgenomen. En hoe duizenden mannen uit een ver ander land het ondenkbare deden: hun leven opofferen om de vrijheid voor de Nederlanders weer mogelijk te maken. Dit allemaal los van wat wij in het heden vinden dat vrijheid is…
Informatiecentrum Canadese Begraafplaats Holten
Achter elk van de 1394 graven schuilt een indrukwekkend verhaal. In het Informatiecentrum Canadese Begraafplaats wordt de gedachte aan hen die vielen levend gehouden met persoonlijke verhalen, anekdotes en foto’s - vaak door nabestaanden geschonken. Ontdek hier hoe Noordoost-Nederland bevrijd werd en kom meer te weten over de gesneuvelde militairen en hoe het ereveld tot stand is gekomen.
Drenthe
Herinneringscentrum Kamp Westerbork
Midden in Drenthe ligt een plek met een geschiedenis. Hier worden de levens van meer dan honderdduizend Nederlandse Joden, Sinti en Roma in herinnering gehouden. In het museum leer je alles over de geschiedenis van kamp Westerbork. Maar we organiseren ook veel activiteiten, zoals ooggetuigenlezingen, theatervoorstellingen en tentoonstellingen. Ook voor kinderen zijn er regelmatig speciale activiteiten.
Groningen
Het museum werd in april 2015 geopend. Sindsdien is de collectie uitgebreid tot een bijzondere en unieke verzameling die vooral betrekking heeft op de provincie Groningen en de daaraan gelieerde gebieden zoals het Duitse Ostfriesland, Fryslân en Drenthe. De focus van de collectie ligt vooral in fotomateriaal en documentatie, maar ook allerhande gebruiksvoorwerpen en memorabilia uit de omgeving is te zien in het museum.
Oorlogs- en Verzetscentrum Groningen
De Stichting Oorlogs- en Verzetscentrum Groningen (OVCG) is een kleine, dynamische erfgoedinstelling voor informatie en documentatie over de Tweede Wereldoorlog in stad en provincie Groningen. Het OVCG houdt de herinnering aan deze tijd levend door het organiseren van educatieve projecten, het maken van publicaties en documentaires, voorlichting en beheer van collecties.
In Synagoge Groningen maak je kennis met de joodse cultuur en de geschiedenis van de joodse gemeenschap in Groningen. Er zijn educatieve programma’s voor verschillende doelgroepen. In een interactieve kennismaking met het jodendom komen allerlei thema’s aan de orde: godsdienst, geschiedenis, gebruiken en tradities. Ook de gevolgen van uitsluiting, racisme en de holocaust worden besproken, zowel in de tentoonstelling als in de educatieve programma’s.
Het Victory Museum behoort tot het Museumplein Grootegast, drie musea onder één dak. Het musea bestaat met name uit verscheidene diorama's met scenes uit de Tweede Wereldoorlog.
Het Victory Museum is een museum over de Canadese en Poolse troepen die Noord-Nederland hebben bevrijd van de Duitsers. Het is samen met twee andere musea sinds 2018 gevestigd aan het Museumplein in het Groningse dorp Grootegast.
Fryslân
Het Fries Verzetsmuseum is een museum in de Fryske hoofdstad Leeuwarden. Het museum vertelt het verhaal over de provincie Fryslân tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Kazematten Museum – Kornwerderzand
Het Kazemattenmuseum is een oorlogsmuseum in Kornwerderzand in de Nederlandse provincie Fryslân. Het museum bij de Afsluitdijk ligt ten westen van de schutsluis van de Lorentzsluizen. In 2010-2011 werd het bezoekerscentrum vernieuwd en uitgebreid. Het bestaat uit een bezoekerscentrum, een aantal kazematten (commandokazemat, keuken/ luchtdoelremisekazemat, mitrailleurkazemat, kanonkazemat en zoeklichtkazemat) en een wachtlokaal.
Het Titus Brandsma Museum is een museum in de Friese stad Bolsward dat in het teken staat van Titus Brandsma, die nabij de stad werd geboren. Tentoonstellingen gaan over het leven van en de nagedachtenis aan deze zalig verklaarde Friese karmeliet en hoogleraar wijsbegeerte en mystiek die tijdens de Tweede Wereldoorlog zich verzette tegen de Jodenvervolging en later in Dachau werd vermoord.
Bunkermuseum Schlei Schiermonnikoog
Bunkermuseum Schlei is gevestigd in een bunker van het type Seeburg, aan het fietspad ten zuidwesten van strandpaviljoen de Marlijn. De bunker diende tijdens de Tweede Wereldoorlog als een communicatiecentrum.
