Literatuur

't Hooge Nest - Roxane van Iperen - ISBN 9789048854783

Tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn de twee Joodse zussen Janny en Lien Brilleslijper actief in het verzet in Amsterdam en Den Haag. Als het net zich rond hen begint te sluiten, moeten ze onderduiken. Ze komen terecht in 't Hooge Nest, een villa verscholen in de bossen van het Gooi. Dit werd al snel een van de grootste onderduikadressen in Nederland. Terwijl de laatste Joden in het land worden opgejaagd gaat het leven van enkele tientallen onderduikers zo goed en kwaad als het gaat door, pal onder de neus van nsb-buren en nazikopstukken. Als het einde van de oorlog in zicht is wordt het Nest verraden en de familie Brilleslijper belandt met het laatste transport in Auschwitz, samen met de familie Frank.
't Hooge Nest is een verhaal over moed, verraad en menselijkheid in barbaarse tijden, en brengt een ongekende geschiedenis met kracht tot leven. Het boek is reeds vertaald naar het Engels (The Sisters of Auschwitz) en staat in de bestsellerlijst van de New York Times.

Eindstation Auschwitz - Eddy de Windt – ISBN 9402314083 

In 1942 meldde de Joodse arts Eddy de Wind zich vrijwillig aan als arts om in Westerbork te werken, in de veronderstelling dat hierdoor zijn moeder uit het kamp zou worden vrijgelaten. Bij aankomst bleek zijn moeder echter al op transport gezet naar Auschwitz. In Westerbork ontmoette De Wind de achttienjarige verpleegster Friedel. Ze werden verliefd en trouwden in het kamp. Samen werden ze in september 1943 naar Auschwitz gedeporteerd. Eddy belandde in barak 9, waar hij werd tewerkgesteld als Pfleger van Poolse gevangenen. Friedel in barak 10, waar de medische experimenten werden uitgevoerd. Pas na de oorlog, die ze beiden op miraculeuze wijze overleefden zonder dat van elkaar te weten, vonden ze elkaar terug in Nederland. 
 
In Eindstation Auschwitz doet Eddy de Wind verslag van de verschrikkingen in het kamp en analyseert en observeert hij het gedrag – zowel goed als kwaad – waar mensen toe in staat zijn. Hij beschrijft Auschwitz zoals nooit eerder is gezien, rechtstreeks vanuit het kamp en met de emotie van dat moment. 

Het raadsel van Femma - Els van Diggele – ISBN 9044543407 

Dit is het verhaal van een groot onrecht. Een doodgewoon meisje uit de Amsterdamse Oosterparkbuurt belandt in Auschwitz omdat een overijverige Duitse ambtenaar dat nu eenmaal wil. Die ambtenaar, beheerder van de naar hem genoemde Calmeyerlijst (met daarop de namen van mensen die niet op transport hoeven), ontloopt na de oorlog zijn straf en ontvangt zelfs een onderscheiding van Yad Vashem, de Israëlische instelling die mensen eert die Joden hebben gered. En anno 2020 zijn er in Duitsland grootse plannen om een anti-oorlogsmuseum op te richten waaraan zijn naam verbonden is. 
Hoe dit kon, en wat voor gevolgen het heeft gehad voor het meisje en haar familie, beschrijft Els van Diggele in Het raadsel van Femma. Het is een aangrijpend verhaal over volgzaamheid en angst, en over de behoefte om de mythe van ‘de goede nazi’ als feit te presenteren. 

Niemand van ons zal terugkeren - Charlotte Delbo – ISBN 9402316019 

Een aangrijpende, emotionele getuigenis van het leven in Auschwitz, in prachtig, poëtisch proza, met een voorwoord van Arnon Grunberg. Niemand van ons zal terugkeren is een vergeten klassieker binnen de Holocaust-literatuur voor de lezers van Primo Levi en Elie Wiesel 

In 1942 werd Charlotte Delbo in Parijs gearresteerd en gevangengezet omdat ze voor het Franse verzet werkte. In 1943 werd ze samen met tweehonderddertig Franse gevangenen, van wie er slechts negenenveertig zouden overleven, gedeporteerd naar het concentratiekamp Auschwitz-Birkenau. 

In Niemand van ons zal terugkeren reconstrueert Delbo haar herinneringen aan leven en dood in korte, poëtische scenes. Ze spreekt met de stem van een collectief; van alle vrouwelijke gevangenen die, hoewel hun identiteit hun was ontnomen, elkaar wisten te steunen. Ze slaagt erin woorden voor het onuitsprekelijke te vinden en schoonheid te beschrijven daar waar je haar niet verwacht. Niemand van ons zal terugkeren is een aangrijpende getuigenis, noodzakelijke Holocaustliteratuur en een literair meesterwerk. 

Het eerste transport - Heather Macadam – ISBN 9023959116 

‘Het eerste transport’ van Heather Macadam is het waargebeurde verhaal van 999 joodse meisjes, die tijdens de Tweede Wereldoorlog in Auschwitz tewerkgesteld werden. 

Op 25 maart 1942 ontvangen bijna duizend joodse meisjes uit Poprad, Slowakije, een oproep om te komen werken voor de overheid. Ze melden zich op het station in hun beste kleren, trots dat ze zich nuttig kunnen maken voor hun land. In plaats daarvan worden ze naar Auschwitz gestuurd. Slechts enkelen keren terug. 

Heather Macadam deed jarenlang nauwgezet onderzoek naar de meisjes van het eerste officiële Auschwitz-transport. Zo ontrukte ze hun verhaal aan de vergetelheid en bracht hun hiermee een laatste eerbetoon. Hiervoor ontving zij een Yad Vashem-onderscheiding. 

Ik wil je laten weten dat we er nog zijn - Esther Safran Foer - ISBN 9000361958 

Esther Safran Foer groeide op in een gezin met een verleden dat te verschrikkelijk was om over te spreken. Als kind van ouders die beiden de enige overlevenden uit hun gezin waren, was de Holocaust altijd aanwezig maar nooit bespreekbaar. Het resultaat was een jeugd die werd gekenmerkt door pijnlijke stiltes en constant verdriet. En terwijl Esther carrière maakte, trouwde en drie kinderen kreeg, bleef ze toch altijd zoekende naar sporen van de schimmen uit haar verleden. 
 
Als haar moeder op een dag terloops meldt dat Esthers vader voor de oorlog al een vrouw en dochter had die tijdens de Holocaust zijn vermoord, besluit ze op zoek te gaan naar antwoorden. Wie waren deze onbekende vrouw en dochter, en hoe overleefde haar vader als enige de gruwelijkheden van de Holocaust? Haar zoon schreef eerder de roman Alles is verlicht over het onbekende leven van zijn grootouders, waarop veel reacties kwamen. Gewapend met een zwartwitfoto, de vele nieuwe inzichten van brievenschrijvers en een handgetekende kaart reist Esther nu zelf naar Oekraïne, vastbesloten de sjtetl te vinden waar haar vader tijdens de oorlog ondergedoken zat. De antwoorden die ze daar vindt zullen niet alleen helpen haar eigen identiteit te ontdekken, maar bieden ook de mogelijkheid het verleden beter te begrijpen. 
 
Ik wil je laten weten dat we er nog zijn is het meeslepende en diep ontroerende verhaal van vier generaties die leven in de schaduw van de Holocaust. Vier generaties overlevenden, verhalenvertellers en bewaarders van herinneringen, vastbesloten het verleden levend te houden en het leven maximaal te leven. 

Oorlogskinderen - Coen Verbraak - ISBN 940040610X 

Ze moesten onderduiken, leefden in angst omdat hun ouders deelnamen aan het verzet, ze hadden foute ouders, of waren kind van een Duitse soldaat; in Oorlogskinderen tekent Coen Verbraak de verhalen op van mensen die als kind de oorlog hebben meegemaakt en die hun leven lang met de schaduw van de bezetting hebben geleefd. Verbraak vertelt over hun oorlogservaringen, maar beschrijft ook hoe die belevenissen in hun verdere leven een rol hebben gespeeld. Werden ze door het verleden achtervolgd? Spraken ze erover met hun kinderen, of werd de oorlog juist verzwegen? Speelt het oorlogsverleden weer op nu ze ouder worden? In Oorlogskinderen vertelt Coen Verbraak het verhaal van onze ouders en grootouders, het verhaal van een uitzonderlijke generatie. 

De gelukkigste man ter wereld - Eddie Jaku – ISBN 9044932861 

In De gelukkigste man ter wereld deelt Eddie Jaku hoe hij dankbaarheid, goedheid en hoop vond ondanks dat hij de meest vreselijke oorlogstrauma’s heeft meegemaakt. De 100-jarige Eddie Jaku groeide op als Joodse jongen in Leipzig, Duitsland. Hij was trots op Duitsland, maar dat veranderde allemaal in november 1938 toen hij werd mishandeld, gearresteerd en naar een concentratiekamp werd gebracht. Hij maakte verschrikkelijke horrorpraktijken mee in Buchenwald, Auschwitz en in een dodenmars. Hij verloor familie, vrienden en zijn vaderland. Eddie overleefde de oorlog en besloot hulde te brengen aan de slachtoffers door zijn verhaal te vertellen, zijn wijsheden te delen en zijn beste leven te leiden. Hij beloofde zichzelf elke dag te glimlachen en zegt de meest gelukkige man ter wereld te zijn. Deze krachtige, hartverscheurende en hoopvolle memoires laat zien hoe je geluk kunt vinden, zelfs in de donkerste tijden. 

De tatoeëerder van Auschwitz - Heather Morris - ISBN 9402753907 

In april 1942 wordt een jonge Slowaakse Jood naar Auschwitz gedeporteerd. Lale Sokolov staat vanaf dan bekend als gevangene 32407. De SS-officieren benoemen hem tot 'Tätowierer', tatoeëerder. Tweeënhalf jaar lang is hij degene die van duizenden gevangenen een nummer moet maken. Zoals van Gita, vanaf dan gevangene 34902. Terwijl hij gedwongen wordt haar te brandmerken, kerft zij haar naam voor altijd in zijn hart. Na drie jaar wordt Gita op dodenmars gestuurd en komt Lale in een ander kamp terecht. Beiden weten te ontsnappen en gaan op zoek naar elkaar. Gedurende zeventig jaar zwijgen Lale en Gita over het begin van hun relatie. Pas na Gita's dood durft Lale hun uitzonderlijke overleversverhaal te delen. 

Sonderkommando Auschwitz - Nicholas Chare, Dominic Williams – ISBN 3030114910 

Dit boek is het eerste boek dat analyses samenbrengt van het volledige scala aan naoorlogse getuigenissen van overlevenden van het Sonderkommando van Auschwitz-Birkenau. Het Auschwitz Sonderkommando waren slavenarbeiders in de gaskamers en crematoria, gedwongen om de lichamen van de vermoorde mensen te verwerken en te verwijderen. Ze hebben centraal gelopen in een aantal belangrijke onderwerpen in naoorlogse debatten over de Shoah: samenwerking, moreel compromis en overleving, verzet, vertegenwoordiging en de mogelijkheid om getuige te zijn. Hun getuigenis heeft echter meestal een terughoudendheid ontmoet om er diepgang mee te hebben. Van getuigenissen die binnen het evenement zijn geproduceerd, de rollen van Auschwitz en de Sonderkommando-foto's, naar getuigenissen die tijdens processen en videoarchieven zijn gegeven, en naar de schilderijen van David Olère en de film Shoah van Claude Lanzmann, dit boek toont het belang van hun getuigenis in de naoorlogse herinnering aan de Holocaust, en biedt essentiële nieuwe inzichten in de vragen van representatie, geheugen, geslacht en de Shoah. 

De commandant - Jurg Amann – ISBN 9025436978 

En toch dacht iedereen in Auschwitz: de commandant heeft maar een mooi leventje. Ja, mijn gezin had het in Auschwitz goed. Elke wens van mijn vrouw, van mijn kinderen, werd vervuld. De kinderen konden vrij en ongedwongen leven. Mijn vrouw had haar bloemenparadijs. Ik denk dat ook geen enkele vroegere gevangene kan zeggen dat hij bij ons thuis ooit, op welke manier dan ook, slecht behandeld is. Enkele jaren geleden ontdekte de Duitse schrijver Jürg Amann de aantekeningen van Auschwitzcommandant Rudolf Höss. In afwachting van de voltrekking van zijn doodvonnis vertelde Höss zijn verhaal, koel, zonder enige wroeging en zonder inzicht in de reikwijdte van zijn handelen. Amann bewerkte dit materiaal tot een ijzingwekkende monoloog. Een beklemmend verslag waarin de lezer tegen wil en dank in het hoofd van een van de grootste massamoordenaars aller tijden wordt gezogen. Jürg Amann (1947) is geboren in Winterthur, Zwitserland. Hij heeft Duitse literatuur gestudeerd in Zürich en Berlijn en is gepromoveerd op Kafka. Hij schreef vele bekroonde romans en publiceerde een biografie over Robert Walser. Hij woont tegenwoordig in Zürich. 

In Memoriam. De gedeporteerde en vermoorde Joodse, Roma en Sinti kinderen 1942-1945 - Guus Luijters – ISBN 9789046814031 

Een omvangrijk boek waarin de kinderen die zijn vermoord tijdens de Holocaust weer een gezicht krijgen. Zowel het boek als de tentoonstelling maakten grote indruk. 

De jongen die zijn vader naar Auschwitz volgde - Jeremy Dronfield - ISBN 9402312706 

Het waargebeurde verhaal van het gevecht van een vader en een zoon om te overleven 
 
In 1939 werden Gustav Kleinmann, een Weense stoffeerder, en zijn zestienjarige zoon Fritz samen met honderden andere Joodse mannen gearresteerd door de SS. Losgerukt van hun familie werden Gustav en Fritz in eerste instantie naar Buchenwald in Duitsland gestuurd, waar het beruchte concentratiekamp op dat moment werd gebouwd. 
 
Het is het begin van een oorlogsverhaal dat zijn weerga niet kent, voor de eerste keer verteld in dit boek. Gustav en Fritz werden gedwongen om te helpen Buchenwald te bouwen. Ze deden loodzwaar werk in de steengroeve van het kamp waaraan veel dwangarbeiders stierven. Toen de ouder wordende Gustav en vierhonderd andere Joden werden geselecteerd voor overplaatsing naar het angstaanjagende nieuwe kamp Auschwitz, kon Fritz het niet verdragen om gescheiden te worden van zijn vader. In een daad van buitengewone liefde en moed bood Fritz zichzelf ook aan voor het transport naar Auschwitz. Zo begon een nieuwe beproeving voor hen allebei, nog wreder en gruwelijker dan hun ervaringen tot dan toe. 

De man die naar Auschwitz wilde - Denis Avey – ISBN 9044332295 

Denis Avey, een dappere jonge Britse soldaat, vecht in de Tweede Wereldoorlog in Noord-Afrika. Daar wordt hij in 1944 krijgsgevangen genomen. In het werkkamp in Duitsland waar hij terechtkomt, werkt hij zij aan zij met gevangenen uit het nabijgelegen Auschwitz. Denis is geschokt door de verhalen die hij van hen hoort en voelt het als zijn plicht er met eigen ogen kennis van te nemen en de wereld ooit zijn verhaal te kunnen vertellen. 
Denis vat het gewaagde plan op van kamp te wisselen met een jonge joodse gevangene uit Nederland. Gekleed in diens smerige gestreepte kampkleding met gele ster loopt hij tussen andere gevangenen onder de poort met Arbeit Macht Frei Auschwitz binnen, niet wetende wat hem te wachten staat en of ze elkaar ooit weer zullen zien.

De meisjes van Ravensbruck - Anna Ellory - ISBN 9024582598 

Anna Ellory vertelt in het aangrijpende De meisjes van Ravensbrück over liefde, de duisternis van de Holocaust en de hoop op overleven. Bestseller in Engeland. 1989, Berlijn. De Muur is gevallen en Berlijn viert feest. Miriam is uit een lastig huwelijk gevlucht om voor haar stervende vader Henryk te zorgen. Ze voelt zich schuldig dat ze hem al jaren maar heel weinig heeft gezien; hij was het niet eens met haar huwelijk. Dan ziet ze tijdens het verzorgen een kamptatoeage op zijn arm en kantelt alles wat ze over hem dacht te weten. Hij is niet Joods, waarom heeft hij dan in een concentratiekamp gezeten? Hij heeft nooit een woord gesproken over de oorlog. Ze gaat op zoek naar antwoorden en in zijn spullen vindt ze tot haar ontzetting een kampuniform van Ravensbrück, het vrouwenkamp. Wanneer ze in de zomen van het uniform geheime brieven aan haar vader ontdekt, die daar al 40 jaar verstopt zitten, probeert ze het mysterie van zijn verleden te ontrafelen. 

Zo was Auschiwitz - Primo Levi - ISBN 9402305874 

Na de Tweede Wereldoorlog maakte Primo Levi de wereld op indringende wijze deelgenoot van zijn oorlogservaringen. Met zijn aangrijpende verhalen en getuigenissen zorgde hij ervoor dat de Jodenvervolging niet vergeten werd. Als kampoverlevende mocht hij niet zwijgen; erover schrijven was voor hem een morele en wettelijke plicht. 

Bij ons in Auschwitz, getuigenissen – Arnon Grunberg – ISBN 9021420058 

Op 27 januari 1945 werd concentratie- en vernietigingskamp Auschwitz bevrijd door het Rode Leger. Hier zijn minstens 1,1 miljoen mensen vermoord: mannen, vrouwen en kinderen, merendeels Joden. De meeste ooggetuigen, de gevangenen die het kamp wisten te overleven, zijn inmiddels overleden. 
Ter gelegenheid van de 75-jarige herdenking van de bevrijding van Auschwitz verzamelde Arnon Grunberg teksten van ‘morele getuigen’, getuigen die slachtoffer waren van de terreur. Van Primo Levi’s vlak na de bevrijding geschreven Is dit een mens en het onbekendere, aangrijpende werk van Tadeusz Borowski tot de teksten van Zalmen Gradowksi, die in Auschwitz vermoord werd – zijn geschriften heeft hij begraven nabij een van de crematoria. 

Een rechter in Auschwitz - Kevin Pregner – ISBN 9402154825 

Biografie van de SS-jurist (1909-1982) die tijdens de Tweede Wereldoorlog commandanten van concentratie- en vernietigingskampen vervolgde wegens corruptie, diefstal en seksuele intimidatie (en niet wegens genocide) en later betrokken was als getuige bij de Neurenberg-processen. 

Meer dan alleen Auschwitz - Kevin Prenger - ISBN 9089759190 

Dit boek vertelt bijzondere en onbekende verhalen over de Holocaust. Over overleven en vechten. De feiten zijn soms tegenstrijdig. Goed en kwaad wisselen elkaar af. 

De keuze - Edith Eva Eger, Esmé Schwall Weigand - ISBN 9400510551 

Edith Eva Eger was zestien jaar oud toen ze in 1944 naar Auschwitz werd gedeporteerd. Haar ouders werden direct naar de gaskamer gestuurd en Edith werd gedwongen om voor Mengele te dansen. Haar onverschrokkenheid hielp haar en haar zusje te overleven, al waren ze nog maar nauwelijks in leven toen het kamp eindelijk werd bevrijd.In De keuze deelt dr. Eger haar oorlogsherinneringen en de opmerkelijke verhalen van hen die zij sindsdien heeft geholpen. Ze doet uit de doeken hoe ze als psycholoog haar cliënten al jarenlang helpt om zich uit hun eigen gedachten te bevrijden, en hoe iedereen uiteindelijk voor vrijheid kan kiezen. 

Leven met de ster- Jiri Weil – ISBN 9789461642073 

Weil ontsnapte aan deportatie door onder te duiken in Praag. Op deze ervaring baseerde hij vervolgens zijn autobiografische roman. De passieve hoofdpersoon probeert zich aan te passen totdat blijkt dat dit niet de juiste overlevingsstrategie is. 

De apotheker van Auschwitz - Dieter Schlesak – ISBN 9029512059 

De apotheker van Auschwitz is een van de meest authentieke, precieze en schokkende boeken die er ooit over de Holocaust zijn geschreven. Het is een zeer realistisch portret van het concentratiekamp Auschwitz, waar een Roemeense apotheker, dr.Victor Capesius, assistent van Mengele, een belangrijke rol speelde bij de selectie en vergassing van joden in doodsfabriek Birkenau. Hoewel hij naar eigen zeggen persoonlijk niets tegen joden had, stuurde hij velen van hen, onder wie een groot aantal bekenden uit zijn geboortestreek, koelbloedig de gaskamer in en verrijkte zich met hun bezittingen. Na de oorlog ontsnapte hij aan een doodsvonnis en hervatte hij zijn civiele bestaan. 

Haar naam was Sarah - Tatiana de Rosnay - ISBN 9047201345 

De tienjarige Sarah wordt samen met haar ouders opgepakt en naar het wielerstadion in Parijs gebracht, waar duizenden joden worden verzameld voor deportatie. Niemand heeft echter gezien dat Sarah haar kleine broertje Michel in een kledingkast opsloot, net voordat de politie het appartement binnendrong, en de sleutel bij zich stak. Zestig jaar later krijgt Julia Jarmond, een Amerikaanse journaliste in Parijs, de opdracht een artikel te schrijven over deze razzia. Ze gaat op zoek in archieven en via het dossier van Sarah ontdekt zij het goed verborgen geheim van haar schoonfamilie. 

Gesprekken met mijzelf in Auschwitz - Leṭi Ben-Ḥeled-Rodesheim – ISBN 9043506990 

Herinneringen van de vroegere Nederlandse zioniste aan haar leven en vooral aan haar ervaringen tijdens de Tweede Wereldoorlog. 

In ons hart waren we reuzen – Yehûdā Qôrēn, Êlat Negev – ISBN 9043508608 

Biografie van een joodse familie van kleine mensen die erin slaagde de Tweede Wereldoorlog te overleven. 

De Vernietiging van de Europese Joden - Raul Hilberg - ISBN 9789074274142 

Onvoorstelbaar belangrijk en baanbrekend werk, grote pionier voor alles wat er later kwam. 

De Welwillenden - Jonathan Littell - ISBN 9789029579643 

962 pagina’s dik, schokkend en gruwelijk, een roman met veel historische details, en vertelt het verhaal in het perspectief van de dader, de SS-officier Maximilian Aue. De roman gaat in feite over ons. 

De Zoektocht – Eric Heuvel – ISBN 9789088866210 

In deze educatieve strip worden aan de hand van de belevenissen van een fictieve familie tijdens de Duitse bezetting de belangrijkste feiten over de Holocaust verteld. Bij de strip is divers educatief materiaal ontwikkeld, waaronder een digiles. 

De tweeling - Tessa de Loo - ISBN 9029568712 

Twee bejaarde vrouwen, een Nederlandse en een Duitse, ontmoeten elkaar bij toeval in het Thermaal Instituut van het fameuze kuuroord Spa. Ze herkennen in de ander hun verloren gewaande tweelingzuster. Gedurende hun kuur - beiden lijden aan artrose - vertellen ze hun levensverhaal: het wordt de laatste kans om een kloof van bijna zeventig jaar verwijdering te overbruggen. Geboren in Keulen, in 1919, zijn ze na het overlijden van hun ouders door familieleden bruusk van elkaar gescheiden. Anna groeit op bij haar grootvader, in een primitief boers en katholiek milieu aan de rand van het Teutoburgerwald. Lotte belandt vanwege haar tbc in Nederland, bij een oom met sterk socialistische sympathieën. Door de slechte verhouding tussen de families raakt ook het contact tussen de beide zusjes verbroken. De volstrekt verhollandste Lotte, die tijdens de oorlog joodse onderduikers heeft beschermd, staat aanvankelijk uiterst wantrouwig tegenover haar hervonden tweelingzus, maar wordt door de aangrijpende verhalen van Anna geconfronteerd met de keerzijde van haar eigen werkelijkheid: het lijden van gewone Duitsers in oorlogstijd. In deze monumentale roman volgt de lezer de meeslepende lotgevallen van twee vrouwen gedurende de Tweede Wereldoorlog, hun beider geschiedenis lijkt één grote vergeefse poging om boven vijandschap en wantrouwen uit te stijgen. Binnen een subtiel uitgewerkte en gewaagde structuur doseert deze roman een maximum aan ontroering, in een soevereine en uitgewogen stijl.  

Koude voeten - Bill Minco – ISBN 9061686075 

Over de lijdensweg langs meerdere concentratiekampen en kille ontvangst in Nederland.  

De celliste van Auschwitz - Anita Lasker-Wallfisch – ISBN 9789401906883 

Absurd verhaal: hoe iemand overleeft door cello te spelen, o.a. voor Josef Mengele. 

Trompettist uit Auschwitz - Dick Walda - ISBN 9463820906 

Trompettist Lex van Weren wist Auschwitz te overleven en anderen te helpen dankzij zijn unieke positie in het 'kamporkest'. Een indringend ooggetuigenverslag over hoe oorlog de mens deformeren. Lex van Weren was een van de grote trompettisten van de vorige eeuw. In de jaren vijftig en zestig maakte hij furore als dirigent van het populaire City Theater Orkest in Amsterdam. Daarnaast speelde hij jarenlang trompet voor radio en televisie, en verwierf hij grote populariteit met zijn belangeloze optredens voor charitatieve instellingen. Hij was in 1964 een van de eersten die een Gouden Harp ontving, vanwege zijn grote verdiensten voor de Nederlandse lichte muziek. Over zijn oorlogsherinneringen zweeg Van Weren, tientallen jarenlang. Totdat schrijver Dick Walda hem in 1980 wist over te halen zijn ongelofelijke verhaal te vertellen. Van Weren bleek, als een van de weinigen, Auschwitz te hebben overleefd. Zijn optredens in het 'kamporkest' verschaften hem een positie die hem niet alleen in staat stelde zichzelf te redden, maar ook anderen tot steun te zijn - zelfs tijdens de beruchte dodenmars door Duitsland. Zijn indrukwekkende ooggetuigenverslag laat indringend zien hoe oorlog en fascisme de mens deformeren. Met zijn verhaal wilde Lex van Weren (1920-1996) oproepen tot waakzaamheid: 'Vrijheid is het kostbaarste goed dat wij bezitten.' Een boodschap die nog steeds niets aan urgentie heeft ingeboet. Dick Walda (1940) is schrijver, onder andere van talrijke levensverhalen van Joodse overlevenden van de Tweede Wereldoorlog. 

De Aanslag - Harry Mulisch – ISBN 9023463722 

Een man, die als jongen in de Tweede Wereldoorlog door een misverstand zijn familie verloor, wordt op verschillende momenten in zijn leven met de schuldvraag geconfronteerd. 

Kind in Auschwitz - Thomas Geve (pseud.) - ISBN 905112418X 

Een jongen vertelt over zijn verblijf in de concentratiekampen Auschwitz en Buchenwald. 

Anus Mundi - Wiesław Kielar - ISBN 9021825422 

Anus mundi, de anus van de wereld: zo kwalificeerde een SS-dokter het concentratie- en vernietigingskamp Auschwitz. Een man woont daar al vijf jaar en vertelt wat hij zag. Aangekomen met de eerste 728 Poolse politieke gedeporteerden op 14 juni 1940, zal Wieslaw Kielar (1919-1980) zowel getuige als slachtoffer zijn van de willekeurige straffen die het leven van het kamp beschreven. Het beschrijft de verschrikkelijke hiërarchie die door de nazi's tussen de gevangenen is geïnstalleerd, de ontwikkeling van het kamp, de nieuwkomers, de routine van executies die tijdens het laatste jaar van zijn detentie zullen versnellen. Alles wordt zo objectief mogelijk beschreven. Zijn getuigenis heeft de precisie van een herinnering die met afschuw is gebrandmerkt en die noch de galg, noch de slagen, noch het opstapelen van doden, noch de SS, noch "de organisatie", dat wil zeggen, het dagelijks leven in de hel. De bescheiden waarheid die hij overbrengt, maakt zijn verhaal tot een onvervangbaar document voor de geschiedenis. Het is tot ons gekomen in een tijd waarin nieuwe generaties, onwetend van de feiten die het rapporteert, misschien hebben getwijfeld aan hun realiteit, zo ongelooflijk zijn ze. Generaal Eisenhower had het in grove bewoordingen voorspeld: "Schrijf, fotografeer, film" had hij tegen verslaggevers gezegd die aanwezig waren tijdens de bevrijding van de concentratiekampen: "Over vijftig jaar zullen er klootzakken zijn om te zeggen dat dit allemaal niet gebeurt. Voor altijd bestaat!" Wie “de langzame afdaling van Kielar in de duisternis van concentratiekampen” heeft gevolgd, zal niet meer kunnen vergeten. 

[Antiek, lastig te verkrijgen] 

Terug uit Nacht und Nebel - Floris B. Bakels – ISBN 9789401907514 

Niet helemaal Holocaust, maar relaas van een politiek gevangene die verschillende kampen heeft overleefd. Rauw mannenverhaal. 

Onbepaald door het lot - Imre Kertesz - ISBN 9789023446026 

Deze romans gaan over de strijd van een overlevende van de Holocaust tijdens en na de oorlog. In laatstgenoemde werk legt hij een vriend uit waarom hij een kind niet ter wereld kan brengen waar dergelijke gruweldaden gebeuren. Kertész won de Nobelprijs voor de Literatuur in 2002. 

(Later verschenen als Fatelessness, en Kaddish for an Unborn Child) 

Dagboek uit Bergen Belsen - Renata Laqueur, Saskia Goldschmidt – ISBN 9402316566 

Een waardevol en uniek document uit de Tweede Wereldoorlog, te vergelijken met Eindstation Auschwitz 

In november 1943 wordt Renata Laqueur, dochter van een Pruisische hoogleraar en van Joodse afkomst, met haar man Paul Goldschmidt gearresteerd. Ze komt terecht in doorgangskamp Westerbork en vier maanden later worden ze samen overgebracht naar kamp Bergen-Belsen in Duitsland. Laqueur maakte altijd al aantekeningen wanneer ze op reis was. En hoe cru ook, zij ziet haar gedwongen vertrek naar Bergen-Belsen op dat moment als een soort reis. Vanaf het moment van haar aankomst in het kamp, schrijft ze op wat zij en haar man meemaken. Het is voor haar een manier om de verschrikkingen van het kampleven te doorstaan. Dat houdt ze vol tot december 1944, wanneer ze er te zwak voor wordt. 

Een paar maanden later, op 10 april 1945, nauwelijks vijf dagen voordat de Engelsen en Canadezen het kamp zullen bevrijden, worden 2500 doodzieke en verhongerde gevangenen, onder wie Renata en haar man, in een trein gestopt. Onder bewaking van de ss rijden ze kriskras door het vernietigde Duitsland. Het doel van de reis is onbekend. Op 23 april wordt de trein door de Russen in Tröbitz bevrijd. Daar beschrijft Renata Laqueur deze reis in korte aantekeningen. Eenmaal in Nederland werkt zij de aantekeningen van de reis en het dagboek dat ze heeft bijgehouden verder uit en beantwoordt in 1946 de oproep van Loe de Jong, om oorlogsdagboeken in te leveren. 

Dagboek uit Bergen-Belsen is een waardevol en uniek document dat het leed van miljoenen weerspiegelt. Renata’s schrijven wordt gekenmerkt door een nuchter, meedogenloos maar tegelijk gevoelig waarnemen van eigen en andere reacties. Als lezer kun je niet anders dan haar bewonderen om haar vermogen, zich werkelijk boven de ellende uit te schrijven. 

Ik ontsnapte uit Auschwitz - Rudolf Vrba - ISBN 9401901465 

‘Ik ontsnapte uit Auschwitz’ is het indrukwekkende levensverhaal van Rudolf Vrba, een Slowaakse Jood die uit Auschwitz ontsnapte en het leven van ten minste 200.000 Joden wist te redden. 

In 1942 wordt de Slowaakse Jood Rudolf Vrba naar Auschwitz gedeporteerd. Twee jaar later, op 7 april 1944, ontsnapt hij samen met Alfred Wetzler en dankzij hun levenswil, slimheid en soms door puur geluk weten ze te overleven. 'Ik ontsnapte uit Auschwitz' is het authentieke verslag van de gruwelijkheden van het vernietigingskamp en Vrba's gewaagde ontsnapping. 
 
Rudolf Vrba was een van de vijf Joden die uit Auschwitz wisten te ontsnappen. Na de oorlog getuigde hij bij vele processen tegen de nazi's. ‘Ik ontsnapte uit Auschwitz’ is zijn ooggetuigenverslag van de verschrikkingen van het kampleven. Er werden al meer dan 100.000 exemplaren verkocht van dit boek.

De rook boven Birkenau - Liana Millu - ISBN 9025469612 

Autobiografisch getinte verhalen over het vrouwenkamp in Auschwitz. 

Jacques Presser, Ondergang. - RIOD 1965 / kan geen ISBN vinden 

Een boek dat insloeg als een bom, als een persoonlijke aanklacht en tegelijk een groots in memoriam voor de omgebrachte Nederlandse Joden 

Het achterhuis - Anne Frank - ISBN 9789044616170 

Anne Frank hield van 12 juni 1942 tot 1 augustus 1944 een dagboek bij. Zij schreef haar brieven alleen voor zichzelf, tot ze in de lente van 1944 op radio Oranje de minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen in ballingschap, Bolkestein, hoorde spreken. Hij zei dat na de oorlog alle getuigenissen van het lijden van het Nederlandse volk onder de Duitse bezetting verzameld en openbaar moesten worden gemaakt. Als voorbeeld noemde hij onder andere dagboeken. Onder de indruk van deze redevoering besloot Anne Frank na de oorlog een boek te publiceren. Haar dagboek zou daarvoor als basis dienen. In maart 1945 stierf Anne Frank op vijftienjarige leeftijd in het concentratiekamp Bergen-Belsen. De enige overlevende van de familie, Otto Frank, zorgde ervoor dat het dagboek van zijn dochter toch gepubliceerd werd. In 1947 verscheen Het Achterhuis. Het is sindsdien een van de meest gelezen boeken ter wereld. Het is in meer dan dertig landen verschenen en er zijn meer dan zestien miljoen exemplaren van verkocht. 

Het Auschwitz Album - Verbum Holocaust Bibliotheek – ISBN 9789080885875 

Een uniek fotoalbum over de Holocaust. Het toont de aankomst en de selectie van Hongaarse joden. Het originele album is door Lil Jacob-Zelmanovic Meier geschonken aan Yad Vashem. 

Commandant of Auschwitz - Rudolf Höss - ISBN 1842120247 

Een buitengewoon en uniek document: Höss had de leiding over het enorme vernietigingskamp in Polen waar de nazi's zo'n drie miljoen joden vermoordden, vanaf het moment van oprichting (hij was verantwoordelijk voor de bouw ervan) in 1940 tot eind 1943, tegen die tijd de massa-uitroeiingen waren voor de helft voltooid. Daarvoor had hij in andere concentratiekampen gewerkt en daarna bij de Inspectie in Berlijn. Hij wist dus meer, zowel uit de eerste hand als als bestuurder, over de grootste misdaad van nazi-Duitsland dan wie dan ook, behalve twee of drie andere mannen. 

Is dit een mens – Primo Levi – ISBN 9789029086110 

De Joods-Italiaanse verzetsstrijder Primo Levi trok in 1943 de bergen in, maar hij werd al na enkele maanden gepakt en naar Auschwitz gedeporteerd. Als een van de weinigen overleefde hij die hel en keerde hij terug en schreef, aanvankelijk uit een chaotische, blinde drang, Is dit een mens. In dit boek beschrijft hij in heldere taal en nuchter het leven in het kamp, de angst, de honger, de pijn, de ontberingen, de verschrikkingen. Het wordt terecht als een van de klassieke getuigenissen over de Jodenvervolging beschouwd. 

De assistent van Mengele - Miklós Nyiszli – ISBN 9074274544 

Persoonlijk verslag van de Hongaarse patholoog-anatoom Miklos Nyiszli (1901-1956) over de gebeurtenissen in de concentratiekampen Auschwitz en Birkenau tijdens de Tweede Wereldoorlog. 

Nacht - Elie Wiesel – ISBN 9030403608 

Sobere vertelling over de jaren die de auteur als vrome joodse jongen doorbracht in het getto en in diverse concentratiekampen. 

Voor de lezer die meer diepgaande en academische werken wilt lezen over de Tweede Wereldoorlog en de Holocaust:

• Holocaust – Dieter Pohl - 9789080885813 
• The Holocaust – Martin Gilbert - 9780006371946 

• The Destruction of the European Jews – Raul Hilberg - 9780841909106 
• Night – Elie Wiesel - 9780141038995 
• Black Earth: The Holocaust as History and Warning – Timothy Snyder - 9781784701482 
• Notes from the Warsaw Ghetto – Emmanuel Ringelblum - 9781596873315 
• KL: A History of the Nazi Concentration Camps – Nikolaus Wachsmann - 9780374535926 

• If this is a man / Survival in Auschwitz – Primo Levi - 9780349144009 
• This Way for the Gas, Ladies and Gentlemen – Tadeusz Borowski - 9780140186246 
• Last Letters from the Shoah – Walter Zwi Bacharach - 9789653084315 
• HhhH – Laurent Binet - 9789029091220 
• The Last Jew of Treblinka – Chil Rajchman - 9781605981390 

• Five Chimneys – Olga Lengyel - 9781774641699 
• Ponary Diary, 1941-1943 – Kazimierz Sakowicz - 9780300108538 
• Bloodlands: Europe Between Hitler and Stalin – Timothy Snyder - 9780099551799 
• 999: The Extraordinary Young Women of the First Official Jewish Transport to Auschwitz – Heather Dune Macadam - 978080653937 
• But You Did Not Come Back – Marceline Loridan-Ivens - 9780802126238 

• Fragments of Isabella – Isabella Leitner - 9781504049351 
• Escape from Sobibor – Richard Rashke - 9781453286258 
• Resistance – Israel Gutman - 9780156035842 
• Never Again – Martin Gilbert - 9780789304094 
• Why?: Explaining the Holocaust – Peter Hayes - 9780393355468 

• Nazi Germany and the Jews, 1939-1945: The Years of Extermination – Saul Friedlander - 9780060930486 
• Final Solution: The Fate of the Jews 1933-1949 – David Cesarani - 9780330535373 
• Tweede Wereldoorlog – Antony Beevor - 9789026348259

• Mijn strijd – Adolf Hitler - 9789044635867 
• Het verstoorde leven – Etty Hillesum - 9789460037269 

• Maus – Art Spiegelman - 9780141014081 
• The Boy in the Striped Pyjamas – John Boyne - 9781909531192 
• Eichmann in Jeruzalem – Hannah Arendt - 9789046705209 
• The Rise and Fall of the Third Reich. A History of Nazi Germany – William L. Shirer - 9781451651683