Om enigszins grip te krijgen op de immense slachtpartij die de Holocaust was, is overzicht belangrijk. Het 4 en 5 mei-Comité heeft in samenwerking met Noordhoff Uitgevers de 'Bosatlas van de Tweede Wereldoorlog' uitgegeven. De Bosatlas is sinds maart 2020 verkrijgbaar.
Met name hoofdstuk vier kan enorm helpen om de gebeurtenissen voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog te overzien. Zo behelst de atlas mooie overzichtskaarten van vooroorlogs Nederland en laat het goed zien waar de Joden woonden. Met name de Joodse populatie in Amsterdam wordt pijnlijk accuraat opgetekent.
Naast kaarten over de aanloop tot en het (militaire) verloop van de Tweede Wereldoorlog en de bezetting van Nederland, laten
verschillende kaarten zien wat de Jodenvervolging inhield in Europa. Uiteraard is daarbij extra aandacht voor de Nederlandse situatie, zoals een kaart met de verschillende kampen in Nederland. Verder zit er vanzelfsprekend een kaart in deze atlas van de concentratie- en vernietigingskampen buiten de Nederlandse landsgrenzen. Hoofdstuk vier eindigt met een overzichtskaart getiteld 'Genocide op Joden, Roma en Sinti'.
De Bosatlas van de Tweede Wereldoorlog blijft niet in het verleden, maar trekt ook de lijn door naar het heden. Niet alleen rept ze over herdenken, maar ook over de Nederlandse veiligheidssituatie anno nu. Op deze manier kan uw geschiedenisles een mooi actueel randje krijgen.
Via deze link kun je online door de atlas heenbladeren, terwijl u de atlas via deze link kunt bestellen. Uiteraard kunt u deze atlas ook bij uw lokale boekhandel bestellen! Deze atlas is goedkoper dan u gewend bent.
De Stichting Musea en Herinneringscentra 40-45 (SMH 40-45) is het samenwerkingsverband van de veertien grote Nederlandse musea en herinneringscentra met focus op de periode 1940-1945.
SMH 40-45 heeft voor leraren een aantal handleidingen geschreven, om specifieke historische vaardigheden en concepten in aparte lessen over te brengen aan hun leerlingen. Kun je herdenken leren? Hoe breng je aan kinderen over dat zij bepaalde vrijheden hebben, en dat die vrijheden niet vanzelfsprekend zijn? Hoe breng je leerlingen een referentiekader bij, waardoor geschiedenisonderwijs überhaupt nut heeft? De educatieve experts van de Stichting hebben op al deze punten antwoorden, tips en ideeën voor verdiepende lessen op elk onderwijsniveau.
Nu reizen maken door de coronapandemie lastiger is dan eerder, kan digitaal lesmateriaal en e-learning uitkomst bieden. Zo heeft Museum en Herinnerings Auschwitz meerdere lesplannen ontwikkeld die gericht zijn op het Nederlandse klaslokaal. Zeker nu de laatste overlevenden ons verlaten en de afstand tot de historie groeit, is onderwijs over de verschrikkingen van Auschwitz van groter belang dan ooit te voren.
Zo zijn er lessen ontwikkeld over de geschiedenis en groei van het concentratie- en vernietingingskamp Auschwitz. Dit lesplan gaat in op het ontstaan van het kamp, de eerste Poolse gevangenen, de behandeling van de Sovjet-krijgsgevangen en de komst van en moord op de Joden, de Roma en Sinti. Dit lesplan gaat daarnaast ook in op de behandeling van vrouwen en kinderen, de erbarmelijke leefomstandigheden in het kamp en de systematische moord die koelbloedig werd uitgevoerd door de nazi's.
Daarnaast heeft zij een uitgebreid lesprogramma ontwikkeld over de vervolging van de Joden in Nederland tussen 1940 en 1945. De stapgewijze vervolging in Nederland komt aan bod, van de eerste 'verboden voor Joden'-bordjes tot de massale razzia's en deportaties.
Een derde lespakket gaat in over de ideologische achtergronden van het nationaalsocialisme. In dit lespakket komt onder andere de Machtergreifung, het Führerprinzip en het rabiate antisemitisme van de nazi's aan bod. In dit lespakket zitten ook meerdere opdrachten zodat de leerlingen kennis kunnen vergaren over deze ideologie.
Het 'Landelijk Centrum Naoorlogse Gastsprekers en Onderwijsprojecten' geeft de mogelijkheid om een gastspreker aan te vragen.
Een van de gastsprekers is Stanley Winnik. Hij vertelt het verhaal over zijn vader Ies en halfzusje Ina, die hij nooit heeft gekend. Een kind dat wordt geboren in 1942. En dat vermoord is in Auschwitz, slechts 15 maanden oud. In dat ene kind komt voor Winnik de hele oorlog bij elkaar. Hij wordt persoonlijk en weet de aandacht vast te houden.
Een andere gastspreker is Job Cohen. Cohen vertelt het verhaal van zijn moeder Hetty. Ze duikt onder, wordt gearresteerd, vlucht en klopt tevergeefs bij een vriendin aan. "Hoe kun je bevriend blijven met iemand die jou geen onderduikplek gaf?" Dat had Cohen zijn moeder nog eens willen vragen.
Een gastspreker is een perfecte manier om het abstractieniveau van de Holocaust naar beneden te halen, juist ook voor MBO-studenten
Deze digitale lessen, speciaal ontwikkeld voor het MBO, maken de Tweede Wereldoorlog concreet. Aan de hand van vijf verschillende belangwekkende plekken wordt het verhaal van de Tweede Wereldoorlog zorgvuldig opgebouwd.
De eerste les gaat over het Indisch Herinneringscentrum in Den Haag. In verschillende filmfragmenten ontmoeten uw leerlingen Ronald en Tess. Ronald zat als kind gevangen in een Japans kamp in Indonesië. Tess volgt in de fragmenten de kappersopleiding. Daarna wil ze psychologie studeren.
De tweede les gaat naar Amsterdam, naar het zogenaamde 'Joods Cultureel Kwartier'. Midden in de Joodse wijk staat nu het National Holocaust Museum en de Hollandsche Schouwburg. In de filmfragmenten ontmoet je Salo en Djuna . Salo moest als kind onderduiken om de oorlog te overleven. Na de oorlog werd hij fysiotherapeut bij Ajax. Djuna studeerde aan het CIOS.
De derde les gaat naar Amersfoort, om precies te zijn: naar Kamp Amersfoort. In de filmpjes ontmoeten uw leerlingen Lidia en Janna. De vader van Lidia, Herman , zat van 29 oktober 1943 tot 16 juni 1944 gevangen in Kamp Amersfoort. Janna Gadella is 17 jaar, 2e jaars student op het MBO Amersfoort, richting zorg en welzijn en student gespecialiseerde pedagogie.
Op dezelfde manier gaat deze les verder naar Westerbork en Vugt, waar oud en jong elkaar ontmoet. Zij worden heel persoonlijk en concreet, uistekend materiaal dus voor het MBO.
U vindt de lessen van 'Plekken met een verhaal' via deze link.
De docentenhandleiding vind je via deze link.
Ooit gehoord van de werkvorm 'krachtenveld'? Het 'Landenspel'? Of wel eens een 'historische bingo' gedaan? Het werkvormenboekje van ProDemos is een echte aanrader. Klik hiervoor meer informatie. Hierkunt u het bestellen.
Het gebruiken van een werkvorm kan verschillende doelen hebben: als energizer of starter, om voorkennis te activeren, op een prettige en actieve manier het echte leerwerk doen, op een actieve wijze de leerstof verwerken en/of toepassen, om aan het eind van een les na te gaan wat er geleerd is, om samen te vatten etc.
Deze werkvormen zijn zeer geschikt voor op het MBO.
Herinneringscentrum Kamp Westerbork heeft het er zwaar mee dat zij momenteel niemand kunnen ontvangen en rondleiden, zo zeggen zij zelf.
De stichting heeft op haar website daarom een virtuele rondleiding staan, samen met een collectie lespakketten voor basisonderwijs, middelbare scholieren en mbo'ers. Deze website kan hiermee een goede aanvulling zijn op klassikale lessen, en geeft leerlingen de mogelijkheid om het kamp - zeker in tijden van lockdown - ook digitaal te bezoeken.
De virtuele rondleiding geeft een inkijkje in het leven in Kamp Westerbork gedurende de oorlog, en laat de schrijnende situatie waarin Nederlandse Joden toen zaten goed aan bod komen.
Bekijk deel 1 van de virtuele rondeliding door het kamp op YouTube.
4FREE is een online omgeving over vrijheid en burgerschap, uitermate geschikt voor MBO-studenten, maar ook voor het voortgezet onderwijs. Sterker nog: de website is geschikt voor eenieder die in gesprek wil gaan over de betekenis van vrijheid en onvrijheid. De gesprekken kunnen ontstaan naar aanleiding van films, artikelen en interviews over vieren en vrijheid. Ook het thema 'herdenken' wordt op een sterke manier behandeld.
Er zijn Films met vragen waarin ooggetuigen van de Tweede Wereldoorlog in gesprek gaan met jonge ooggetuigen van de oorlog in Irak en in Syrië. Sara (15) en Trijneke (88) gaan in gesprek en Wahhab (25) en Emmy (85) hebben een gefilmd gesprek over oorlog en vrijheid. Daarnaast zijn er vier films over de grenzen van vrijheid. Daarbij gaat het over vrij zijn van armoede, van angst en vrij zijn in geloof.
Onder Artikelen met vragen staan verschillende teksten die gaan over jongeren met een Indische achtergrond, over 'vrijheid door de eeuwen', dat een mooie geschiedenis schetst. Daarnaast staat er een stuk over discriminatie op basis van je achternaam. Bij al deze teksten staan vragen die in de klas besproken kunnen worden.
