educatie

Uitnodiging: Holocausteducatie-symposium 2024

‘Uitdagingen bij Holocausteducatie’

Woensdag 27 maart 2024

Nationaal Holocaustmuseum te Amsterdam

Kom voor een interessante studiedag naar het Nationaal Holocaustmuseum te Amsterdam.

Steeds vaker ervaren docenten problemen in de klas wanneer zij onderwijzen over de Holocaust. Hoe ga je daarmee om?

Deze uitdagingen en meer bespreken we tijdens ons docentensymposium op woensdag 27 maart 2024 van 15:30 – 21:00 uur.

Op het programma staan workshops, lezingen en lesmethoden – en natuurlijk een rondleiding door het gloednieuwe Nationaal Holocaust Museum. Dat wil je niet missen!

Datum en tijd: woensdag 27 maart 2024, 15:30 – 21:00 (inloop vanaf 15.00 uur)
Locatie: Nationaal Holocaust Museum, Plantage Middenlaan 27 te Amsterdam.
Aanmelden:Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.onder vermelding van ‘Symposium’ en uw naam en school/organisatie
Kosten €15 (inclusief warme maaltijd)

Het aantal plekken is beperkt, dus wees er op tijd bij!

Dit symposium wordt mogelijk gemaakt door The Claims Conference.

PROGRAMMA:

Graag brengen wij het Simon Wiesenthal platform voor Holocausteducatie onder uw aandacht. Dit platform biedt een overvloed aan onderzoeks-, educatieve- en herdenkingsinitiatieven ter nagedachtenis aan de Nederlandse Joden. Het platform heeft zes verschillende pijlers:

1. Simon Wiesenthal Holocaust Genealogie Geolocatie Nederland (SWIGGI NL)
2. Simon Wiesenthal Deportatie NL kaart (SW Deport NL)
3. Simon Wiesenthal Holocaust Herdenking NL (SW-HoMe NL)
4. SWIGGI NL Holocaust Herdenkingskaarsen voor de NL-slachtoffers
5. Simon Wiesenthal Holocaust educatieve onderzoeks- en herdenkingsprojecten met scholen (SW-Edu)
6. Simon Wiesenthal Holocaust herdenkingstours (SW Tours)

Hier volgt een korte uitleg van de verschillende initiatieven:

1. SWIGGI NL: Toont de laatst bekende adressen van 95% van de 104.000 Nederlandse Joden en andere Joden die daar een toevluchtsoord probeerden te vinden en vermoord werden in de Holocaust. SWIGGI NL kan worden doorzocht op namen, stambomen, adressen en meer.

2. SW Deport NL: Toont de deportatiekaart van de Joden in Nederland, doorzoekbaar op namen, stambomen en eindbestemmingen (bijv. concentratiekampen).

3. SW HoMe NL: Toont persoonlijke herdenkingspagina's voor Holocaustslachtoffers met links naar hun laatste adressen en stambomen.

4. SWIGGI NL Holocaust Memorial Candles: Kaarsen ter herdenking van de Nederlandse slachtoffers kunnen worden aangestoken via deze link.

5. SW-Edu: Educatieve projecten van Simon Wiesenthal Holocaust. Ze organiseren educatieve onderzoeks- en herdenkingsprogramma's met scholen in Italië en Wenen. Zie bijvoorbeeld het Italiaanse Cariati-project in 2019 op deze link. Momenteel hebben ze twee vergelijkbare programma's in aanloop naar de internationale Holocaust Memorial Day eind januari 2024.

6. SW Tours: Ontwikkelt en begeleidt Simon Wiesenthal Holocaust herdenkingstours in Wenen. Zie deze link. Ze kunnen vergelijkbare tours ontwikkelen in Nederland.

Bij het woord ‘Joden’ denken de meeste leerlingen als eerste aan de Tweede Wereldoorlog en de Holocaust. Misschien ook niet heel vreemd, aangezien deze periode tot op de dag van vandaag nog altijd een grote impact heeft. Met deze associatie wordt echter wel vaak uit het oog verloren dat het Joodse leven in Nederland veel meer was dan alleen de Holocaust. Wie deze Nederlandse Joden waren en hoe ze vóór de oorlog leefden, blijft tot nu toe meestal onderbelicht. Een nieuwe lesmethode brengt daar verandering in.

In De Joodse Straat worden jongeren aangemoedigd om meer te leren over Joden in Nederland: wie ze waren, hoe ze leefden en hoe ze een wezenlijk onderdeel vormden van onze samenleving voordat in 1940 de vervolging begon. De Joodse straat is een interactieve website met bijbehorend lesmateriaal voor het voortgezet onderwijs en het middelbaar beroepsonderwijs. De kern van dit educatieve project is een virtuele weergave van een straat in vooroorlogs Joods Nederland. Leerlingen kunnen door deze virtuele straat ‘lopen’.

In die straat zien we personen, plaatsen, gebouwen en voorwerpen. De diversiteit van de vooroorlogse Joodse gemeenschap wordt onmiddellijk zichtbaar in de biografieën van de personen. De personages vertellen over hun uiteenlopende levens, dromen, politieke opvattingen, religieuze overtuigingen, onderwijs en verenigingen. Door leerlingen beter bekend te maken met de diversiteit van de Nederlands-Joodse gemeenschap toen en nu worden stereotypen ontkracht. Joden zijn immers meer dan alleen slachtoffers van de Holocaust: zij waren en zijn een integraal onderdeel van de Nederlandse samenleving.

De leerlingen kunnen zelfstandig de verhalen op de website lezen en de verschillende elementen bekijken. Aangeraden wordt om ook de bijbehorende lessen aan te bieden. Er zijn lessen ontworpen voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs (VO), voor VO-bovenbouw en het middelbaar beroepsonderwijs (mbo). Voor elke doelgroep is er een basisles en een verdiepende les. De lessen laten de leerlingen nóg beter kijken naar de website, waardoor ze meer kennis opdoen over Joods leven en nadenken over de plek van de Joodse cultuur in Nederland. De opdrachten laten de leerlingen kritisch kijken naar gebeurtenissen uit het verleden en het heden.

Met dit project zullen de leerlingen inzicht krijgen in het vooroorlogse Joodse leven. Ze  ervaren dat Joden en Joodse gemeenschappen een wezenlijk onderdeel waren van vooroorlogse buurschappen, dorpen en steden; dat de Joden een rijke cultuur hebben en het een heel diverse groep is, wiens religie meer raakvlakken heeft met het christendom en de islam dan ze op het eerste gezicht misschien dachten. Ze maken kennis met de sociale, culturele en politieke aspecten van het Joodse leven voor de oorlog, maar leren bovenal hoe taalgebruik, vooroordelen, stereotyperingen, antisemitisme, racisme en intolerantie leiden tot toenemende buitensluiting van (groepen) mensen. Door deze inzichten kunnen racisme en discriminatie worden bestreden en vooroordelen en stereotypen worden ontkracht. Het is eenvoudig om bij deze lesmethode een brug te slaan naar het belang van de democratie en de rechtsstaat hierin, waarom gelijke rechten voor elke burger zo belangrijk zijn en waarom het noodzakelijk is onze rechtsstaat te onderhouden. Dit maakt de methode niet alleen geschikt voor de geschiedenis- en mentorlessen, maar ook voor maatschappijleer of burgerschap.

Meer zien? Ga dan naar https://joodsestraat.nl/

De perfecte manier om over een bepaald onderwerp les te geven bestaat niet. De ideale methode die geschikt is voor alle docenten en leerlingen bestaat evenmin. Daarom geven we hier een aantal richtlijnen die voor docenten nuttig kunnen zijn wanneer ze hun lessen samenstellen. De richtlijnen zijn gebaseerd op de ervaringen van onderwijsinstellingen die al jarenlang lesgeven over de Holocaust. 

Het onderwijs over de Holocaust is ten gevolge van nieuw onderzoek de laatste dertig jaar enorm veranderd. Die ontwikkeling gaat nog steeds door; deze richtlijnen hebben dus zeker niet het laatste woord over dit onderwerp. Deze 28 punten kunnen fungeren als een kapstok, die naar eigen gelieven kan worden aangevuld.

Steven Spielberg heeft tijdens een “reünie” van een van zijn bekendste films Schindlers’s Listaangedrongen op het verplicht stellen van Holocaust-onderwijs op middelbare scholen.

De Amerikaanse regisseur, zelf van Europees-Joodse afkomst, sprak hierover in een reactie op een onlangs gepubliceerd onderzoek waaruit blijkt dat bewustzijn van de Holocaust achteruit loopt in de VS onder millennials (mensen tussen de 18 en 34 jaar oud).

“It's not a pre-requisite to graduate high school, as it should be. It should be part of the social science, social studies curriculum in every public high school in this country”, aldus Spielberg. In het specifiek wijst hij op de rol van het vertellen van waargebeurde verhalen door overlevers van de Holocaust.

Hoewel de regisseur niet noodzakelijkerwijs een rol hierin ziet weggelegd voor Schindler’s List, is het wel zijn intentie geweest met de film om bewustwording van de geschiedenis te creëren bij de kijker. Spielberg en vier van de hoofdrolspelers waren in April van 2018 bijeen voor een paneldiscussie op het Tribeca Film Festival in New York ter ere van het 25 jarig jubileum van de film.

Deze is gebaseerd op Thomas Keneally’s boek Schindler’s Ark,dat op zijn beurt gebaseerd is op het verhaal van de Duitse industriemagnaat Oskar Schindler. Als eigenaar van munitiefabrieken in het door Nazi-Duitsland bezette Polen heeft Schindler de levens van naar schatting 1,200 joodse arbeiders gered door ze uit de handen van de SS te houden. Oskar en zijn vrouw Emilie zijn later de titel “Righteous among the Nations” toegekend door Israël.

Anders dan in de VS, is het onderwijzen van de Holocaust in Nederland wel verplicht. Daarbij moeten zowel het primair als het voortgezet onderwijs volgens de wet actief burgerschap bevorderen. Echter hebben onderwijsinstellingen in Nederland uiteindelijk de vrijheid hier zelf invulling aan te geven. Dit doet soms discussies oplaaien in het openbaar debat, bijvoorbeeld over de vraag of thema’s als de Holocaust of homoseksualiteit, die door leraren vaak als moeilijk worden ondervonden om in de klas te bespreken, verplicht behandeld moeten worden.

De zwartste bladzijde in onze geschiedenis laat duidelijk zien hoe ver mensen kunnen gaan. Ver in het uiten van hun haat, maar ook ver in hun moed en medemenselijkheid. De Holocaust, de grootste en best gedocumenteerde genocide in de geschiedenis, blijft tot op heden hét voorbeeld van het ultieme kwaad. Nu de laatste overlevenden ons verlaten, en de Holocaust wegglipt uit de levende herinnering, is onderwijs erover belangrijker dan ooit tevoren.

Onderwijs over de Holocaust leert ons nadenken over onze eigen standpunten, onze eigen moraliteit. Ons verdiepen in de zwarte bladzijden van 1940-1945 leert ons veel over het verleden, maar leert ook tevens ook veel over het heden.

De laatste jaren komen er meer en meer berichten dat docenten in de klas niet of amper de Holocaust kunnen onderwijzen. Vaak komen er dan afwijzende en soms ronduit antisemitische reacties van de leerlingen, of maken zij referenties aan het conflict in het Midden-Oosten. Hierdoor komt Holocausteducatie in het geding. De zwartste bladzijde van de Nederlandse geschiedenis moet goed onderwezen worden. Zonder het begrijpen van de Holocaust kunnen de leerlingen de huidige wereld om hen heen ook niet begrijpen. Scholen hebben hiermee een belangrijke maatschappelijke taak. De Holocaust is verbonden met ons verleden, heden en toekomst. Als wij er niet goed les over geven, dan doen we niet alleen onszelf te kort, maar doen we vooral onze kinderen te kort.

Meer lezen? Klik hier.