YIVO Online Museum: het interactieve verhaal van Beba
Het YIVO Bruce and Francesca Cernia Slovin Online Museum vertelt op interactieve wijze het overlevingsverhaal van Beba Epstein, een Joods meisje uit Vilnius geboren in 1922, van wie de autobiografie in 2017 werd opgedoken.
Op speelse, maar serieuze wijze volg je haar leven, van haar vroege jeugd in het vooroorlogse ‘Jeruzalem van Litouwen’, haar ontsnappingen aan de dood tijdens de Tweede Wereldoorlog, tot aan het nieuwe leven dat zij opbouwde in Amerika. De website biedt per hoofdstukje een indrukwekkende hoeveelheid aan verdiepingsmateriaal in de vorm van geschreven bronnen en uitgelichte virtuele museumstukken. Door aandacht te besteden aan relevante details zonder gratuit de gruwelen van de Holocaust op te rakelen, en goed geplaatste waarschuwingen bij details over de oorlog, is het online museum geschikt voor vrijwel alle leeftijden.
Het museum geeft een levendig beeld van het Joodse Vilnius, Litouwen en Polen van voor de oorlog. Te vaak wordt in lesmateriaal over de Holocaust vooral aandacht besteed aan de verschrikkingen van wat er uiteindelijk gebeurde. Hier wordt juist eerst liefdevol, met veel detail en verdiepingsmateriaal ingegaan op wat er verloren gegaan is. Neem een wandeling door diverse computergeanimeerde straten van het Joodse Vilnius uit de jaren ’30 van de vorige eeuw, bekijk Beba’s Jiddische schoolboeken, of blader door stripverhalen over de verschillende Joodse jeugdbewegingen van voor de oorlog, die uiteindelijk nog decennialang het Joodse leven in Amerika en elders, en het politieke landschap van Israel zouden beïnvloeden.
Waar Beba’s oorlogstrauma’s aan bod komen, worden zij toegelicht met videomateriaal uit een uitgebreid interview met haar op latere leeftijd uit 1984. Er wordt aandacht besteed aan het verhaal van de Joodse gemeenschap, de rol van niet-Joodse Litouwers als getuigen en medeplichtigen, en het lot van de overlevende Joden uit Oost-Europa na de oorlog.
Net als in een fysiek museum, kun je zo door de virtuele tentoonstelling heen lopen en een gevoel krijgen voor de grote lijnen van het verhaal en de belangrijkste gegevens, of per hoofdstuk uitgebreid ingaan op de kleinere, betekenisvolle details, bronnen, en leeslijsten. Een unieke tentoonstelling over de Sjoa en wat ervoor en erna kwam, ongekend geschikt voor tijden van lockdown, waarin de zeer weinig nog levende Holocaustoverlevenden niet meer zo makkelijk groepen leerlingen hun verhaal kunnen vertellen als voorheen.
