“Vragen die ik kreeg over de Holocaust”: meer dan een aanvulling op de literatuurlijst

De tijd dat overlevenden van de Holocaust kunnen navertellen wat hen is overkomen, is bijna voorbij. Het belang van het lesgeven over de gitzwarte pagina’s van de Europese geschiedenis staat echter nog steeds buiten kijf. Net zoals het feit dat zulke lessen zich niet alleen op het hoofd, maar vooral ook op het hart moeten richten.

Hédi Fried (Sighet, Roemenië, 1924) heeft tijdens de oorlog in verschillende concentratiekampen gezeten. Na de oorlog kwam ze in Zweden terecht, waar ze naar verloop van tijd het overleveren van haar ervaringen tot levensdoel maakte. Haar inzet voor de democratie en het bestrijden van racisme en vooroordelen werd bekroond met onder meer de Zweedse Vredesprijs en de Yad Vashemprijs.

Vragen die ik kreeg over de Holocaust is een indrukwekkende voortzetting hiervan. In het boek slaagt ze met een eenvoudige vraag-antwoord opbouw erin haar verhaal op meeslepende wijze te vertellen. Het boek leent zich uitstekend voor lessen op zowel het basis- als middelbaar onderwijs (“kinderen van tien tot twaalf jaar zijn meestal mijn grootste fans op scholen”!).

In chronologische volgorde geeft ze uitgebreid antwoord op de vragen van jongeren, bij wie ze duidelijk oprechte nieuwsgier heeft weten op te wekken. We vernemen van jeugdverhalen uit een Roemeens stadje, van het kantelen van het politieke klimaat in Europa (en hoe dit door haarzelf werd onderschat), en uiteraard een uitgebreide omschrijving van het leven in de kampen.

Het is duidelijk dat jongeren niet om de hete brij draaien. Van alles komt aan bod, van specifieke vragen als “hoe was het om ongesteld te zijn in het kamp?”, tot algemene – en soms pijnlijke – vragen als “waarom boden jullie geen verzet?”.

Ook is er ruimschoots aandacht aan vragen van jongeren over identiteit en burgerschap, en over hoe ze de wereld van vandaag beoordeelt aan de hand van haar verleden. Hoewel ze ingaat op hoe ze zich aanpast aan de Zweedse samenleving, hoeven we deze niet te kennen om te mee te krijgen hoe het voor haar was om nieuwkomer te zijn.

Over de toekomst geeft Fried de leerlingen mee om waakzaam te zijn, maar over de jongeren van nu is ze optimistisch. Die zijn “zelfbewuster, veel beter geïnformeerd en veel meer geïnteresseerd in de wereld”, en Fried is er “rotsvast van overtuigd dat zij de wil en de mogelijkheden hebben om de problemen van deze tijd op te lossen”.

Haar dankwoord is dan ook exclusief gewijd aan de leerlingen zelf die haar vragen stelden. Om Fried te prijzen voor haar inspanningen kan men dus toevoegen aan de vele redenen om het boek in de klas te gebruiken, of om zelf te lezen.

Gepubliceerd: augustus 2008

144 blz.

ISBN 978 90 450 3649 6

Vertaling uit het Zweeds: Geri de Boer

Zie Uitgeverij Atlas Contact voor meer informatie